درس شانزدهم: بازگشت به عزّت اسلامى

مقدمه‌

تا اين‌جا سخن از علل توسعه و پيشرفت تمدّن نوبُنياد اسلام و عوامل انحطاط آن بود.

در هر دو زمينه، به پژوهش و نقد و نظر پرداختيم. حال بايد ديد آيا راهى براى بازگشت به تمدن گذشته وجود دارد آيا مى‌توان به مجد و عظمت سده‌هاى نخستين اسلام دست يافت؟ بايد در پى راه كارهاى عملى و اصولى باشيم و براى وصول به جايگاه پيشين مسلمانان، چاره‌اى بينديشيم. در اين مسير، بايد از قرآن مدد جوييم و به نداى آن پاسخ دهيم تا تاريكى‌ها را بشكافيم و سپيده صادق را دريابيم و جُز اين راه چاره‌اى نيست:

(يا ايُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسولِ اذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ)؛ [1]

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، هنگامى كه خدا و پيامبر شما را به چيزى خواندند كه به شما حيات مى‌بخشد، اجابت كنيد.

اسلام به حيات دعوت مى‌كند؛ حيات عقلانى و عقيدتى؛ حيات مادى و معنوى، حيات سياسى و اقتصادى و حيات اخلاقى و اجتماعى.

راه‌كارهاى عملى‌

براى بازيابى حيات فراگير مسلمانان و بازگشايى مجدّد دروازه‌هاى تمدّن اسلام، بايد طرح‌هاى جامع و ثمربخش ارائه داد، راه‌هاى پرپيچ و خمى را پيمود، برنامه‌هاى سنجيده‌اى ريخت و گام‌هاى مؤثّرى برداشت، و گرنه نيل به سرچشمه حيات براى‌

1) - انفال (8)، آيۀ 24.