درس چهارم: فطرى بودن اسلام‌

همگون بودن شريعت الهى با سرشت آدمى از ديگر علل گرايش مردم به اسلام محسوب مى‌شود. تكوين و تشريع دو مقوله منسجم و دو بازوى مقتدرى هستند كه در تمام زمينه‌ها، به‌طور هماهنگ عمل مى‌كنند و مخالفت و تضادّى ميان آن‌ها نيست. هرگز ممكن نيست كه فرمان تكوينى خدا بر انجام كارى و فرمان تشريعى او برخلاف آن صادر شود. [1] بنابراين، نه‌تنها اركان نخستين دين، بلكه اصول كُلى آن ريشه در اعماق وجود انسان دارد كه از آن در قرآن، به «فطرت» تعبير شده و به معناى نوع خاصّى از خِلقت است. [2]

فطرت از كلمه‌هاى خاصّ قرآنى است كه درخصوص انسان و ارتباط او با مكتب آسمانى براى نخستين بار در قرآن به كار رفته و پيشينه ادبى ندارد. [3]

تعريف «فطرت»

«فطرت» در علم كلام و عقيده‌شناسى و در تفسير و معارف قرآن، به گونه‌هاى متفاوتى تعريف شده است:

1- عده‌اى آن را «عقل ابتدايى بشر» مى‌دانند، غافل از آن‌كه عقل ابتدايى، تناقضات و مطالب متضاد را مى‌پذيرد و به‌افسانه و خرافات نيز ايمان دارد، درحالى‌كه فطرت چنين نيست. «[4]

2 «فطرت نيروى پيچيده‌اى است كه حق را بر دل و مشاعر انسان تحميل مى‌كند.» [5] اين تعريف مخالف حس وجدان و پذيرش اختيارى دين است. اگر اين مفهوم درست بود،

1) - تفسير نمونه، ناصر مكارم شيرازى ديگران، ج 16، ص 418.

2) - فطرت، مرتضى مطهرى، ص 13.

3) - همان، ص 14.

4) - فى ظلال نهج‌البلاغه، محمدجواد مغنيه، ج 1، ص 58.

5) - همان.