اين به سبب سفارشى بود كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله درباره اسيران كرده بود و هر كس پاره نانى به دست مى‌آورد، به من مى‌داد و من شرمگين مى‌شدم و به آن‌ها پس مى‌دادم و باز به من مى‌دادند و دست به آن نمى‌زدند. [1]

ابو عزيز، پرچمدار قريش در جنگ بدر، كه در ميان اسرا بود، مى‌گويد: از روزى كه پيامبر سفارش اسيران را به اصحاب خود نمود، به قدرى در ميان آن‌ها محترم بوديم كه تا وقتى ما را سير نمى‌كردند، خود دست به غذا نمى‌بردند. [2]

فضيلت‌هاى فراگير

اخلاق و فضيلت در صدر اسلام همدوش توسعه سياسى و فتح شهرها گسترش يافت و مظاهرى از آن شكل گرفت. ارزش‌هاى اخلاقى نه در گروه خاصّى همچون علما و زهّاد، بلكه در اقشار گوناگون؛ تجّار، پيشه‌وران، صنعتگران، كارگزاران و ديگر اقشار جامعه جلوه‌گر بود. هنگامى كه مساحت كشورهاى اسلامى و افراد آن را در عصر اول با جنايات و جرايمى كه در آن روزگار انجام مى‌گرفت بسنجيم، درمى‌يابيم كه جرايم و جنايات نسبت به آن جمعيت بسيار كم بوده است. در اثر ترقّى اخلاق و كمالات و پيوند صميمانه فرد با فرد، فرد با اجتماع و اجتماع با فرد، مفاسد كاسته شده بود، مسلمانان به فضايل بيش‌تر مى‌انديشيدند، از مفاسد پرهيز داشتند، به تكاثر و زراندوزى بها نمى‌دادند، از ماديات به قدر ضرورت و رفع نياز بهره مى‌جستند و وسايل زندگى را غل و زنجير خود نمى‌ساختند. تاريخ گوياى اين واقعيت‌هاست. به‌عنوان نمونه:

«لشكر اسلام در مداين، پايتخت ايران، تاج كسرا را به دست آوردند. آن تاج صدها برابر آنچه تصور مى‌كردند ارزش داشت، ولى هيچ يك از مسلمانان به آن دراز دستى نكرد و كسى براى به‌دست آوردنش آه نكشيد. تاج را نزد فرمانده لشكر بردند و او هم آن را پيش رهبر مسلمانان فرستاد. خليفه از اين عمل تعجّب كرد و گفت: «آنان‌كه اين امانت را به ما رساندند، حتماً جزو امين‌ها هستند.» [3]

1) - تاريخ طبرى، ج 2، ص 159.

2) - سيرۀ ابن هشام، ص 645.

3) - حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمين، ابوالحسن حسنى، ترجمۀ مصطفى زمانى، ص 178 - 180.