مى‌شود. حتى افراد غير مسلمان نيز اين حقيقت را پذيرفته‌اند كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، رهبر بزرگ و نمونه‌اى بود كه توانست در مدتى اندك، جامعه‌اى مستقلّ، متمدّن و با فرهنگ تشكيل دهد و معجزه بى‌نظيرى پديد آورد.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله برخلاف ديگر رهبران و مصلحان، اصلاح و تعليم و تربيت جوامع را به صورت زيربنايى آغاز كردند و دل مردم را تسخير نمودند. اين كار تحوّلى بنيادين در پى داشت؛ چرا كه آن حضرت تنها به خطابه‌هاى اقناعى بسنده نمى‌كرد و درصدد اصلاح سطحى جامعه نبودند. بلكه در اين صدد بود كه تحولى در مردم ايجاد نمايد كه آنها بتوانند با محرك درونى و براى هميشه خودرا اصلاح كنند. گرچه اصلاح طلبانى پيداشده و توانسته‌اند چند صباحى بخشى از انحرافات، كمبودها و عيب‌ها را برطرف سازند و در اين كار پيروز گردند، ولى هيچ كدام نتوانسته‌اند مانند رسول خدا صلى الله عليه و آله هدف خود را تأمين كنند. آن حضرت نمونه كامل اصلاح‌طلبى است و بايد از روش اصلاحى ايشان سرمشق گرفت؛ زيرا طبيعت بشر را، كه پس از حضرت عيسى عليه السلام به حالت ركود درآمده بود و مصلحان نيز نتوانسته بودند آن را به جريان اندازند، به حركت درآورد و مردم را به سوى توحيد و يگانه‌پرستى فراخواند. [1] يك رهبر موفق و پيروز در رأس مثلث مرد بزرگ كشور بزرگ و طرح بزرگ قرار دارد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله كامل‌ترين كسى بود كه با جهان غيب پيوند داشت و به نيروى وحيانى تكيه مى‌زد؛ طرحى كه براى نجات بشريّت ارائه داد طرحى بود فراگير، كامل، فطرى و قابل انطباق با مقتضيات زمان. محل اجراى طرح او نيز محدود به يك يا چند كشور نبود، بلكه با آرمان «جهان وطنى» پيش مى‌رفت، چنان‌كه توانست در عمر كوتاه خود، با وسايل ابتدايى، در محيط آميخته به جهل و نادانى موفقيت جهانى كسب كند. [2]

عوامل موفّقيت پيامبر صلى الله عليه و آله‌

مُؤسّس بزرگ مكتب اسلام و بزرگ پيشواى مسلمانان در دو بُعد مهم با ديگر رهبران متفاوت بود: در هدف و در وسيله اجرا.

1) - حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمين، سيد ابوالحسن حسنى، ترجمۀ مصطفى زمانى، ص 120 - 124.

2) - رهبران، ص 12.