1- هدف نهايى:

هدف پيامبر صلى الله عليه و آله اعتلاى روح بشر و اصلاح نهاد انسان بود. او به اذن خدا، مردم را به سوى خدا رهبرى مى‌نمود تا بتواند آنان را از بت‌پرستى به خدا پرستى برساند و زنجير اسارت و بردگى را پاره كند. او نيامد تا افتخار ملتى را نابود سازد و افتخارات ديگرى بياورد؛ زيرا او رهبرى ملّى يا زمامدارى سياسى نبود، در پى نفع شخصى نمى‌گشت و بر مدار مصالح فردى تلاش نمى‌كرد تا ملتى را از استعمارگران مقتدرى همچون ايران و روم، جدا سازد و به سوى حجاز و قحطان و عدنان بكشاند.

اگر حضرت محّمد صلى الله عليه و آله رئيس قبيله بود، همانند ديگر رؤساى قبايل، در ميان اقوام خود محترمانه مى‌زيست و مورد آزار و اهانت قرار نمى‌گرفت. اگر مى‌خواست پرچم خود را برافرازد و قريش و ديگر قبايل عرب را زير آن گرد آورد، برايش بسيار سهل بود و در مدت كوتاهى بدان موفق مى‌شد و به‌دنبال آن نيز مى‌توانست يك حكومت عربى به وجود آورد و در اين صورت، روساى قبايل مكّه و سران قريش، ابو جهل‌ها و عتبه‌ها نيز زير لوايش مى‌آمدند و هرگز با وى مخالفت نمى‌كردند، ولى هدف اصلى او تنها گسترش انسانيت بود تا در پرتو آن، حكومت جهانى تأسيس كند. [1]

2- عوامل اجرايى:

ابزار، عوامل و شيوه تبليغ و اجراى حضرت پيامبر صلى الله عليه و آله همانند اهدافش، با عوامل و ابزار اجرايى و تبليغى ديگر مصلحان و رهبران تفاوت زيادى داشت. او در اجراى آرمان‌ها و اهداف بلند خود، از هر وسيله‌اى استفاده نمى‌كرد و به بهانه «هدف وسيله را توجيه مى‌كند»، دست به وسايل معمول ميان رهبران نمى‌برد و از زر و تزوير بهره نمى‌جُست و هرگز نمى‌خواست زرمدارانه و دغلبازانه به هدف خود دست يازد. وسيله انجام رسالت ايشان بيان بليغ، جذبه درونى و پيام وحيانى بود. با اين همه، چه زود پيش رفت و به سرعت بال و پر گشود و بر بام آسمان جهان درخشيد و اعجوبه هستى را پى نهاد! استاد مرتضى مطهرى به نقل از يك دانشمند اروپايى مى‌نويسد:

اگر ما سه چيز را در نظر بگيريم، آن وقت اعتراف خواهيم كرد كه در دنيا، رهبرى مانند حضرت محمّد صلى الله عليه و آله وجود ندارد:

1) - حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمين، ص 120 - 124 با تصرف.