1- عظمت هدف: هدف او بزرگ بود؛ زير و رو كردن روحيه، اخلاق، عقايد، نظام و مقررات اجتماعى مردم در رأس برنامه‌ها و اهداف ايشان قرار داشت.

2- كمبود امكانات: پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از وسايل و امكانات چيزى نداشت؛ نه پولى، نه زورى و نه همدستى. حتى خويشان نزديكش نيز با او دشمنى مى‌كردند. تنها يك نفر را به خود مؤمن ساخت تا به صورت بزرگ‌ترين قدرت جهان درآمد.

3- سرعت حركت: عامل سوم سرعت نيل به هدف بود؛ در كم‌تر از نيم قرن، بيش از نيمى‌از مردم دنيا تسليم دين ايشان شدند و به آن حضرت ايمان آوردند. هرگاه اين سه خصوصيت را در پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در نظر بگيريم، خواهيم ديد كه چنين رهبرى در دنيا وجود نداشته است. [1]

ويژگى‌هاى حضرت محمّد صلى الله عليه و آله‌

1- سعه صدر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درياى رحمت بود و بامردم پيوسته مهربان؛ با دلى آكنده از محبت، عشق و نشاط به هدايت آنان مى‌پرداخت، شب و روز درصدد سعادتمند كردن آن‌ها بود، قلبى رؤف و مهرانگيز داشت، نور محبت در ديده‌ها و لحظه لحظه نگاه‌هايش مى‌درخشيد. با اين عوامل معنوى بود كه مردم را به سوى چشمه‌سار معرفت جذب مى‌كرد، و گرنه موفّقيت چشمگيرى به دست نمى‌آورد و به دل‌هاى امّت خود راه نمى‌يافت:

(لَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ)؛ [2]

اگر تو خشن و سنگ‌دل بودى، [مردم‌] به يقين از اطرافت پراكنده مى‌شدند.

اگر رهبر تندخو و خشن و فاقد روح گذشت باشد، در برنامه‌هاى خود، شكست مى‌خورد و از وظايف رهبرى بازمى‌ماند. به همين دليل، حضرت على عليه السلام سعه صدر را از ابزار و عوامل مؤثّر در اعمال سياست مى‌دانند:

1) - اسلام و مقتضيات زمان، مرتضى مطهرى، ص 32 - 33.

2) - سورۀ آل عمران (3)، آيۀ 159.