2- پشتيبانى و حمايت‌

حمايت و پشتيبانى عملى مردم از پيشوايان و آرمان‌هاى دينى يكى ديگر از محورهاى ايفاى نقش مردم در پيشرفت اسلام بود. آنان در همه مراحل، به‌ويژه در مقاطع سرنوشت‌ساز، در حدّ ايثار و به قيمت جان خود، از اهداف عالى اسلام حمايت مى‌كردند. و اين خود، تبليغ عملى دين و استحكام مبانى آن را در پى داشت. نخستين مظهر آن پناه دادن مردم مدينه (انصار) به مُهاجران مكّه بود. قرآن با توجه به ارزش اجتماعى، سياسى، اخلاقى و اخروى اين ايثار، به مناسبت‌هايى، از آن سخن به ميان آورده است تا الگوى نسل‌هاى آينده باشد:

(انَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِامْوالِهِمْ وَ انْفُسِهِمْ فى‌ سَبيلِ اللَّهِ وَالَّذينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا اولئِكَ بَعْضُهُمْ اوْلِياءُ بَعْضٍ)؛ [1]

آنان كه ايمان آورده و مهاجرت كرده و با مال و جان خويش در راه خدا جهاد كرده‌اند و آنان كه به مهاجران جاى داده و ياريشان نموده‌اند، ياران يكديگرند.

«مهاجران» با چهار ويژگى ايمان، هجرت، جهاد با مال و جهاد با جان در راه خدا، معرفى شده‌اند. انصار گروهى از اهل مدينه‌اند كه مهاجران مكّه را در مدينه پناه دادند و آسايش آنان را تأمين كردند.

اگر مردم مدينه به بُعد نظرى ايمان بسنده مى‌كردند و به اسلام زبانى و ظاهرى تكيه مى‌زدند و در بعد عملى، به يارى برادران تازه مسلمان خود نمى‌شتافتند، پيشرفت آيين اسلام شتاب نمى‌گرفت و به سرعت توسعه نمى‌يافت.

حمايت مردم مدينه از تصميم پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در مبارزه منفى و قطع رابطه با تاركان جنگ تبوك، نمونه ديگرى از نقش مردم در گسترش روز افزون اسلام است:

روزى كه در مدينه بسيج عمومى اعلام شد و مردم را براى شركت در غزوه تبوك‌

1) - انفال (8)، آيۀ 72.