ذى‌القربى است. [1] يكى از مصارفى كه در آيه براى اينگونه اموال ذكر شده است «ذى‌القربى» هستند يعنى بستگان قرابتى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله.

مفسران و محدثان نقل كرده‌اند كه وقتى آيه «و آت ذالقربى حقَّهُ» [2]- حق نزديكان‌را بپرداز- نازل‌شد، رسول‌خدا صلى الله عليه و آله فدك را به فاطمه عليها السلام بخشيد. [3]

جلال‌الدين سيوطى از علماى معروف اهل سنت از ابو سعيد خدرى نقل مى‌كند كه چون اين آيه نازل شد، رسول خدا صلى الله عليه و آله فاطمه را طلبيد و فدك را به او بخشيد. [4]

از نظر تاريخى نيز هيچ ترديدى نيست كه فدك از همان زمان حيات پيامبر صلى الله عليه و آله تحت تصرف حضرت زهرا عليها السلام بوده است. يكى از شواهد زنده بر اين مدعا گفتار امير مؤمنان عليه السلام درباره فدك است. كه علاوه براينكه نقش اقتصادى فدك را مى‌رساند، ثابت مى‌كند كه فدك در زمان رسول خدا صلى الله عليه و آله، در دست فاطمه زهرا عليها السلام بوده است. آن حضرت در نامه‌اى به عثمان بن حنيف مى‌نويسد:

بَلى كانَتْ فِى ايدينا فَدَكٌ مِنْ كُلِّ ما اظلَّتْهُ السَماءُ فَشَحَّتْ عَلَيْها نُفُوسُ قَوْمٍ، و سَخَتْ عَنْها نفوس قَوْمٍ آخَرِينَ وَ نِعْمَ الحَكَمُ اللَّهُ [5]

آرى، از تمامى آنچه كه آسمان بر آن سايه افكنده بود، تنها فدك در دست ما بود، ولى گروهى بر آن بخل ورزيدند، درحالى‌كه گروه ديگرى سخاوتمندانه از آن چشم پوشيدند، و بهترين داور و حاكم خداست.

[1] - سورۀ حشر، آيۀ 6 و 7

[2] - سورۀ اسراء، آيۀ 26

[3] - تفسير العياشى، ج 2، ص 287

[4] - الدر المنثور، ج 4، ص 177، ذيل آيۀ 26 سورۀ اسراء

[5] - نهج‌البلاغة، نامۀ 45