كليساى روم غربى درآمد. «1» با اين وجود، دولت روم در عصر ظهور اسلام، امپراتورى قدرتمند محسوب مى‌شد سرداران بزرگى در اين زمان ظهور كردند كه فتوحات چشمگيرى در آفريقا و ايتاليا صورت دادند. اما با آنكه توانستند جلوى تهاجم ايرانيان را سد كنند، در مرزهاى شرقى نزاع همچنان باقى بود، چرا كه در ايران نيز افرادى لايق و نظاميانى كاردان حاكميت داشتند. «2»

نزاع شديد مذهبى در روم، بر سر طبيعت و مشيت حضرت مسيح، مردم را به دو گروه عمده تقسيم كرد و در مقابل هم قرار داد و اين باعث شد كه عده زيادى از روميان به ايران پناهنده شوند. «3» اين پديده نيز به نوبه خود منازعه سياسى ايران و روم را تشديد مى‌كرد.

جنگهاى ايران و روم‌

ايران و روم از ديرباز با يكديگر در ستيز بودند. اين جنگها در روزگار ساسانيان افزايش يافت، بگونه‌اى كه هر دو كشور را به ستوه آورد. به دنبال همين خستگى بود كه دو طرف در زمان پادشاهى انوشيروان «معاهده صلح دائم» امضاء كردند. ولى اين پيمان ديرى نپاييد و در زمان خسرو پرويز نقض شد. خسرو پرويز ابتدا به پيروزيهايى دست يافت، امّا حمله متقابل روميان وى را تا قلب ايران عقب نشاند.

نقل واقعه پيروزى ايران بر روم و پس از آن پيروزى روم بر ايران در قرآن كريم آمده است.

(غُلِبَتِ الرُّومُ* فِي أَدْنَى‌ الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ* فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ* بِنَصْرِ اللَّهِ ...) «4»

(سپاه روم در نزديكترين سرزمين شكست خوردند؛ و ايشان پس از شكست چند

--------------

(1) . تاريخ عمومى قرون وسطى، ج 1، ص 63-64

(2) . همان، ص 302

(3). تاريخ تمدن اسلامى، جرجى زيدان، ص 54-55

(4) . روم، آيات 1-4