در نبرد خندق، پيامبر (ص) پرچم مهاجران را به زيد بن حارثه سپرد و پرچم انصار را به

سعد بن عباده [1] زمانى كه يهود ساكن مدينه در جنگ خندق، پيمان حسن همجوارى با مسلمانان را شكستند و تصميم گرفتند با دشمنان اسلام (احزاب) هماهنگ شده و از پشت سر به مسلمانان ضربه بزنند، پيامبر (ص) براى پاسدارى از شهر، زيد بن حارثه را به فرماندهى يك گروه سيصد نفرى و سلمة بن حريش را به فرماندهى يك گروه دويست نفرى به مدينه اعزام كرد. آنان تا سپيده دم، تكبيرگويان از مدينه پاسدارى كردند و چون دشمن بيدارى و آگاهى مسلمانان را ديد، توطئه خود را شكست خورده ديد. [2]

كاردانى و لياقت نظامى زيد در امور فرماندهى سپاه و ايثارها و فداكاريهاى او در صحنه‌هاى رزم و جهاد، سبب شد كه پيامبر (ص) فرماندهى نُه سريه را به او واگذار كند كه آخرين و بزرگترين آنها نبرد «موته» بود كه در همان نبرد نيز به شهادت رسيد. [3]

در زمينه قدرت فرماندهى وى همين بس كه پيامبر (ص) پس از شهادتش فرمود:

به خدا سوگند! زيد شايسته فرماندهى و از محبوبترين مردم نزد من بود. [4]

عبداللَّه بن رواحه: مقام عبداللَّه‌

او كه از ياران و اصحاب رسول اكرم (ص) بود، در بسيارى از صحنه‌هاى تاريخ اسلام حضور فعّال داشت. پيامبر (ص) در جريان عقد اخوت بين انصار و مهاجران، بين او و مقداد پيمان برادرى بست. [5] او در زمان جاهليت كه تعداد نويسندگان اندك بود، در زمره كاتبان محسوب مى‌شد. وى از شاعران معروف صدر اسلام بود و اشعار حماسى و رجزهاى او بيشتر مربوط به صحنه‌هاى جنگ و نبرد است و در پيمان عقبه به همراه هفتاد تن از انصار حضور داشت و يكى از نقيبان دوازده‌گانه بود. [6]

[1] . طبقات، ج 2، ص 67.

[2] . مغازى، ج 2، ص 46؛ طبقات، ج 2، ص 68.

[3] . اصابه، ج 1، ص 564.

[4] . همان مدرك.

[5] . اصابه، ج 2، ص 306.

[6] . اعلام زركلى، ج 2، ص 217.