از فتح شام، همه نيروهاى خالد بن وليد را فرماندهى كرد و به سوى جنگ قادسيه هدايت نمود. [1] و در اوج درگيريهاى جنگ قادسيه با هفتصد تن از نيروهايش به كمك نيروهاى اسلام شتافت. [2] در جنگ جلولا كه ايرانيان مقاومت زيادى از خود نشان دادند، عمر به سعد وقاص (فرمانده كل سپاه) دستور داد كه هاشم را مأمور جلولا كند. هاشم پس از محاصره جلولا و مراقبت از خندقهاى آنجا، پيروزى بزرگى نصيب مسلمانان كرد كه به فتح الفتوح شهرت يافت. [3]

مرقال در عصر امام على (ع)

هاشم مرقال نخستين كسى است كه در كوفه جهت بيعت با امير مؤمنان على (ع) پيشقدم شد. او حتى قبل از آنكه آگاهى يابد كه مسلمانان چه كسى را به عنوان خليفه تعيين كرده‌اند، ابوموسى (استاندار كوفه) را به بيعت با امام على (ع) ترغيب كرد، ولى او نپذيرفت. [4]

1. در واقعه جمل: هاشم مرقال از طرف امام (ع) به كوفه جهت مذاكره با ابوموسى اشعرى رفت تا او را وارد صحنه نبرد كند، امّا ابوموسى از پيروى امام (ع) سرپيچى كرد و هاشم را به مرگ و زندان تهديد نمود. هاشم نيز در نامه‌اى به امام، ابوموسى را كينه‌توز و بدخواه و عصيانگر نسبت به امام معرفى كرد و امام نيز گفتار وى را تصديق نمود. [5] هاشم مرقال در واقعه جمل يكى از فرماندهان نظامى برجسته على (ع) بود و امير مؤمنان فرماندهى سواره نظام قريش و كنانه را به او واگذار كرده بود. [6]

2. در پيكار صفين: هاشم در اين جنگ، حساسترين سمت يعنى پرچمدارى لشكر امام على (ع) را بر عهده داشت. [7] وى با اينكه چنين مسئوليت خطيرى را عهده‌دار بود، اگر در گرماگرم نبرد احتمال مى‌داد كه بتواند كسى را ارشاد كند، چنين مى‌كرد. از اين رو، در يكى از روزهاى نبرد،

[1] . تاريخ طبرى، ج 3، ص 552

[2] . همان مدرك

[3] . كامل، ج 2، ص 519؛ اعيان الشيعه، ج 10، ص 251

[4] . اصابه، ج 3، ص 593

[5] . معادن الحكمه، فيض كاشانى، ج 1، ص 342 و 343، دفتر انتشارات اسلامى، 1407 ق؛ شرح نهج‌البلاغه، ابن ابى‌الحديد، ج 14، ص 9

[6] . جمل، شيخ مفيد، ص 172

[7] . شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 4، ص 27