با صف آرايى دو سپاه در صفين، ابتدا امام على (ع) عبداللَّه بن عباس را فرمانده جناح راست لشكر كرد [1] و سپس او را به همراه عباس بن ربيعه، مالك اشتر و اشعث به فرماندهى قلب لشكر گماشت. [2]

حضرت على (ع) در روزهاى حساس جنگ صفين تا حد امكان اجازه شركت در جنگ را به تنى چند از اعضاى خاندان خود از جمله ابن عباس و برادرانش نمى‌داد. [3]

ابن عباس كه مرد دانش و بيان بود، در هنگام نبرد، چون شيرى غرّان صفوف دشمن را مى‌شكافت و با دشمن مى‌جنگيد. تاريخ رشادتهاى بسيارى را از او در صفين نقل كرده، از جمله نبرد تن به تن او با وليد بن عقبه كه وليد از بيم دلاوريها و قهرمانيهاى ابن عباس، پا به فرار گذاشت. [4]

نامه‌هاى معاويه به ابن عباس‌

معاويه پيوسته با همكارى نزديك عمروعاص نامه‌هايى را به ابن عباس نوشت و ابن عباس با نرمى پاسخ مى‌داد تا اينكه جنگ اوج گرفت و معاويه گفت: من نامه‌اى به او مى‌نويسم و با ذكر دشمنيهاى ما و بنى‌هاشم، او را از پيامدهاى اين جنگ مى‌ترسانم.

چون نامه به دست ابن عباس رسيد، خشمگين شد و گفت: تا كى پسر هند مى‌خواهد عقلم را بربايد، تا كى دندان بر جگر نهم و گفتنيهاى خود را نگويم. سپس نامه مفصّلى به معاويه نوشت و اجداد او را رسوا كرد تا جايى كه معاويه از كارش پشيمان شد. [5]

ابن عباس و حكميت‌

در جريان حكميت، حضرت على (ع) ابن عباس را براى اين كار مهم پيشنهاد كرد و در مقام بيان نظر خود فرمود:

[1] . پيكار صفين، ص 321

[2] . مناقب، ابن شهر آشوب، ج 3، ص 168

[3] . وقعۀ صفين، ص 463

[4] . تاريخ طبرى، ج 5، ص 13؛ مروج الذهب، ج 2، ص 379؛ شرح نهج‌البلاغه، ج 5، ص 179

[5] . همان مدرك، ص 416