معاويه براى اين كار كسى را مطمئن‌تر و مورد اعتمادتر از عمروعاص نمى‌شناسد، و جز

او ديگرى را نمى‌گمارد، پس شما نيز عبداللَّه بن عباس را به مقابله با او بفرستيد، زيرا عمرو هر گره و مشكلى پيش آورد، عبداللَّه آن را خواهد گشود، و عمرو گرهى نگشايد، مگر اينكه عبداللَّه آن را خواهد بست. و هر كارى را عمرو ابرام نمايد، عبداللَّه نقض كند، و هر امرى را كه نقض كند، عبداللَّه ابرام كند. [1]

با اين حال، منحرفين نپذيرفتند و ابوموسى را حكم قرار دادند و حكميت بدان صورت ننگين پايان يافت.

ابن عباس و خوارج‌

هنگامى كه خوارج از سپاه امام جدا شده، به حرورا رفتند، حضرت على (ع) به منظور ارشاد و هدايت شورشگران و اتمام حجّت با آنها، ابن عباس را به سوى آنان روانه كرد و به او دستور داد تا با سنت پيامبر (ص) با آنان استدلال كند و از عقايد و دليل تجمع آنان مطلع شود. ابن عباس نيز چنين كرد. [2] اين كار چند بار تكرار شد، ولى مؤثر واقع نشد.

ابن عباس در عصر امام على (ع)، مشاور امور حكومتى حضرت نيز بود، چنانچه با پيشنهاد وى، زياد براى آرام كردن مردم فارس فرستاده شد [3] همچنين او همراز امام بود، چنانچه پس از شهادت محمد بن ابى بكر و سقوط مصر به دست معاويه، امام (ع) دردهاى دلش را ضمن نامه‌اى براى ابن عباس بازگو كرد [4] و ابن عباس نيز براى عرض تسليت به پيشگاه امام، از بصره به كوفه رفت [5] و چون خطبه شقشقيه آن حضرت به دنبال سؤال مردى قطع شد، ابن عباس از امير مؤمنان درخواست كرد كه سخن را از همان جا كه قطع شده ادامه دهد كه آن حضرت فرمود:

اين شقشه‌اى بود كه از جا كنده شد سپس به حالت نخست بازگشت. [6]

ابن عباس در عصر امام حسن (ع)

پس از شهادت امام على (ع)، ابن عباس و امام حسن (ع) آن حضرت را غسل دادند و ابن عباس‌

[1] . شرح نهج البلاغه، ج 2، ص 229؛ تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 189؛ وقعۀ صفين، ص 500

[2] . شرح نهج‌البلاغه، ج 18، ص 71

[3] . كامل، ج 37 ص 367؛ تاريخ طبرى، ج 5، ص 122 و 137

[4] . تاريخ طبرى، ج 5، ص 9؛ شرح نهج البلاغه، ج 6، ص 92

[5] . شرح نهج‌البلاغه، ج 4، ص 41

[6] . همان مدرك، ج 1، ص 203