در سوگ امام اشعارى سرود. [1] صبح روز 21 رمضان كه امام حسن (ع) خود را به مردم معرفى مى‌كرد، ابن عباس برخاست و از مردم خواست تا با آن حضرت بيعت كنند. [2] امام حسن (ع) در آغاز حكومتش، فرماندهان لشكرها و كارگزار اين حكومت را تعيين كرد و ابن‌عباس را به ولايت بصره منصوب نمود، ولى جاسوسانى از معاويه قصد اخلال داشتند كه امام دستور اعدام جاسوس معاويه را در كوفه صادر كرد و به ابن عباس نوشت تا جاسوس ديگر را در بصره دستگير و اعدام كند. [3]

ابن عباس و امام حسين (ع)

بى درنگ پس از شهادت امام مجتبى (ع)، معاويه به مكّه آمد و به ابن عباس گفت: تو اكنون بزرگ خاندان خود هستى. او نيز پاسخ داد: تا وقتى خدا ابا عبداللَّه الحسين (ع) را زنده بدارد، نه. و از اين راه امامت امام حسين (ع) را به معاويه فهماند. [4] چون معاويه اعتراض كرد كه امام حسين (ع) با يزيد بيعت نكرده و شما او را سرزنش نكرديد، ابن عباس پاسخ داد:

اى معاويه چقدر بجاست كه به يكى از نقاط دوردست بروم و در آنجا اقامت گزينم، آن گاه آنچه را كه تو مى‌دانى بر زبان آورم، و همه مردم را عليه تو بشورانم. [5]

ابن عباس سعى بسيار كرد تا مانع از رفتن امام حسين (ع) به كربلا شود، ولى موفق نشد [6] و چون امام حركت آغاز كرد، او فغان برآورد كه بى‌حسين شدم، خبر مرگ حسين را از من بشنويد. [7]

پس از شهادت امام حسين (ع) تا زمانى كه مختار زنده بود، عبداللَّه بن زبير كه قدرت ديكتاتور آن روز بود، نمى‌توانست مزاحم ابن عباس شود و پيوسته ابن عباس او را سرزنش مى‌كرد، ولى پس از مرگ مختار، ابن زبير، ابن عباس را كه پيرى سالخورده و نابينا بود، از مكه به طائف تبعيد كرد و وى در سال 68 هجرى در آنجا درگذشت و به خاك سپرده شد. [8]

[1] . شرح نهج‌البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 6، ص 122 و 125

[2] . ارشاد، مفيد، ص 188

[3] . همان مدرك

[4] . انساب الاشراف، ج 3، ص 62-63؛ صلح امام حسن، مترجم، ص 503

[5] . كامل، ابن اثير، ج 3، ص 511

[6] . كامل، ج 4، ص 37؛ تاريخ طبرى، ج 5، ص 383

[7] . انساب الاشراف، ج 3، ص 147

[8] . كامل، ج 4، ص 296؛ مستدرك، حاكم، ج 3، ص 544