خلاصه‌

عبداللَّه بن عباس بن عبدالمطلب، پسر عموى پيامبر اكرم، مفسّر قرآن، راوى حديث، دانشمند امت، سردار سپاه امام على (ع) و يار امامان حسن و حسين عليهما السلام بود.

او در دوره خلفا مورد احترام و رايزنى و مشورت آنها بود، با اين حال بارها در حضور خلفا، از حقّانيت امام على (ع) براى احراز مقام خلافت و غصب آن مقام توسط آنها سخن گفت.

در عصر حكومت امام على (ع)، استاندار بصره، مشاور لشكرى و كشورى امام و فرستاده ويژه آن حضرت در مأموريتهاى خاص نظير مذاكره يا اتمام حجّت با دشمن بود. در جمل فرمانده مقدمه سپاه و در صفين فرماندهى جناح راست و ... را عهده‌دار بود.

ابن عباس در جريان حكميت، نماينده مورد قبول امام على (ع) بود ولى مورد پذيرش دوستان نادان و منافقان قرار نگرفت. او مورد غضب معاويه، ابن زبير و ديگر ستمگران بود.

در سركوب خوارج كار تهيه نيرو و امكانات را براى سپاه امام قبول كرد و احتجاج با دشمن منحرف بدو سپرده شد. ابن عباس مدافع پاكباز ائمه در تمامى لحظات سخت و دشوار عصر حاكميت خشن امويان بود و سرانجام در حالى كه توسط عبداللَّه بن زبير از مكّه به طائف تبعيد شده بود، در سال 68 هجرى در آنجا درگذشت و در همان جا به خاك سپرده شد.

پرسش‌

1. دعاى پيامبر (ص) در مورد ابن عباس را بيان كنيد.

2. امام على (ع) قبل از آغاز جنگ جمل، چه مأموريت ويژه‌اى به ابن عباس داد؟

3. ماجراى نامه نگاريهاى ابن عباس و معاويه چه بود و به كجا انجاميد؟

4. سخن و دليل امام على (ع) براى انتخاب ابن عباس در حكميّت چه بود؟

5. پاسخ ابن عباس را به معاويه درباره بيعت امام حسين (ع) با يزيد بنوسيد.