عمرو در ركاب على (ع)

شرطة الخميس كه پايه‌گذار آن پيامبر (ص) بود، در موقع زمامدارى حضرت على (ع) تكامل يافت و گروهى از ياران پيامبر (ص) در آن شركت داشتند. شمار اين سپاه پنج تا شش هزار نفر بود كه سختى جنگ را بر دوش مى‌گرفتند. عمرو بن حمق يكى از اعضاى سرشناس اين سپاه ويژه بود. [1]

عمرو در جنگ جمل، فرمانده نيروهاى كمين بود. [2] در جنگ صفين، علاوه بر اينكه فرمانده نيروهاى كمين بود، فرماندهى قبيله خود «خزاعه» را نيز بر عهده داشت و سردار آن قبيله به شمار مى‌آمد. [3]

در روزهاى پايانى اين جنگ كه معاويه خطر را نزديك مى‌ديد، عمروعاص و قبيله‌اش را براى حمله مأمور كرد، امّا چون، عمرو بن حمق مسئوليت مقابله با عمروعاص را داوطلبانه پذيرفت، دشمن تاب مقاومت نياورد و فرار كرد. [4] چون معاويه از حيله قرآن بر سر نيزه كردن سود برد و خوارج حضرت على (ع) را مجبور به پذيرش آتش بس كردند، عمرو بن حمق از جمله افرادى بود كه طرفدار ادامه جنگ با دشمن بودند، با اين حال وقتى از نظر امام مبنى بر خاتمه جنگ آگاه شد، به آن حضرت گفت: ... ما پيرو شماييم و نظرى در برابر شما نداريم. [5]

پس از شهادت امام على (ع)

پس از شهادت امير مؤمنان على (ع)، عمرو مبارزات خود را شكلى ديگر بخشيد، زيرا او دورانى را آغاز كرد كه شيعه على بودن كيفرى سنگين داشت. خانه عمرو در كوفه پايگاه شيعيان بود معاويه در راستاى سركوب شيعه، خونخوارى همچون زياد را به ولايت كوفه گماشت. كارگزاران معاويه از شيعيان خواستند كه يا از على (ع) بيزارى جويند يا تن به شهادت دهند.

[1] . معجم رجال الحديث، ج 13، ص 87

[2] . مناقب، ابن شهر آشوب، ج 3، ص 154

[3] . وقعۀ صفين، ص 205؛ اعيان الشيعه، ج 8، ص 376

[4] . همان مدرك، ص 399

[5] . همان مدرك، ص 482