«اقْرَبُكُمْ مِنّى غَداً فِى الْمَوْقِفِ ... أَوْفاكُمْ بِالْعَهْدِ» [1]

نزديكترين شما به من در روز قيامت با وفاترين شما به پيمانها خواهند بود.

همچنين فرموده است:

«لا دينَ لِمَنْ لاعَهْدَ لَهُ» [2]

آنكه وفاى به پيمان ندارد، دين ندارد.

غارتگرى و ستمگرى‌

غارتگرى يكى از صفات عرب جاهلى بود كه بيشتر درميان صحرانشينان رواج داشت. آنها كه در تنگى معيشت و كمبود آب و چراگاه به سر مى‌بردند و به منظور دستيابى به مراتع جديد و آباد به زور متوسل مى‌شدند. بطور معمول قبايل زورمند، حق ضعيفان را مى‌خوردند و بر آنان ستم روا مى‌داشتند. مخالفان خود را به غفلت و هجوم ناگهانى از پاى در مى‌آوردند و در اين راه به هيچ قاعده و قانونى پايبند نبودند. [3] نتيجه اين كار فتنه وآشوب دايم بود. وجود روحيه غارتگرى و كينه جويى درميان عربها چنان شديد بود كه حتى به مقدسات خودشان هم احترام نمى‌گذاشتند. چندين جنگ درميان عربها درماههاى حرام در گرفت كه به جنگهاى فجار مشهور است. ستم بر ضعيفان در شهر مكه موجب شد كه چند تن از افراد بانفوذ مكّه پيمان معروف «حلف الفضول» را بستند و بر اساس آن متعهد شدند كه حق هر مظلومى را از ظالمش بستانند. رسول خدا نيز در اين پيمان شركت داشت. [4]

نكته شايان ذكر درباره اخلاق عرب جاهلى اين است كه خصلتهاى پسنديده عرب تنها به اقتضاى زندگى صحرانشينى وتنگى معيشت او بود، نه به دليل ارزشهاى‌

[1] بحارالانوار، ج 77، ص 152.

[2] بحار، ج 75، ص 96.

[3] ر.ك . تاريخ ايران بعد از اسلام ، بخش اسلام در مهد.

[4] تاريخ پيامبر اسلام ، ص 66 ـ 67.