دشوار مى‌ساخت، زيرا ايجاد وحدت سياسى- نظامى ميان كسانى كه بطور پراكنده زندگى مى‌كردند كار آسانى نبود. تنها در يك مورد آنها توانستند، در جنگ خندق تعداد ده هزار نفر را عليه مسلمانان بسيج كنند. اين كار هم دير پا نبود و درهمان روزهاى اول جنگ، وحدت آنان تبديل به تفرقه شد.

گذرى اجمالى برجنگهايى كه ميان مسلمانان ومخالفانشان در مناطق پرجمعيت و نيرومند حجاز روى داد، نشانگر حقيقت ياد شده است.

قلعه‌هاى استوار خيبر با چند روز درگيرى و تلفات اندك مسلمانان فتح شد و غنيمتهاى بسيارى به چنگ مسلمانان افتاد. ترديدى نيست كه اگر يهوديان زياد مى‌بودند وامكان كمك رسانى آنها به يكديگر آسان مى‌بود، قلعه‌هاى خيبر به اين آسانى سقوط نمى‌كرد. درحالى كه همه مخالفان اسلام به مقاومت خيبريان چشم دوخته بودند، مسلمانان آنان را از پا درآوردند، بدون اينكه بتوانند ضد حمله‌اى انجام دهند.

مكه مركز مخالفان اسلام بود و تمام توطئه‌ها درآنجا طرح ريزى مى‌شد. اينان با تمام دشمنى كه با اسلام داشتند، تنها توانستند سه جنگ عليه مسلمانان به راه اندازند درجنگ اوّل (بدر) شكست خوردند؛ درجنگ احد پيروز شدند؛ درجنگ سوم با تمام نيرويى كه تدارك ديده بودند، سرافكنده محاصره مدينه را رها كردند.

فتح شهر مكه به آسانى صورت گرفت و ساكنانش در مقابل سپاه ده هزار نفرى مسلمانان ياراى اندك مقاومتى نداشتند.

طائف اندكى ايستادگى كرد و پيامبر نيز محاصره اين شهر را رها كرده، اما پس از چندى با فرستادن هيأتى به مدينه تسليم خود را اعلام كردند.

ترديدى نيست كه اگر شبه جزيره عربستان جمعيتى متراكم و فراوان مى‌داشت، اوّل آنكه تعداد درگيريها بيشتر مى‌بود، دوم آنكه در گيريها خونين و ويرانگرتر بود، درحالى كه پراكندگى جمعيت هم به پيشرفت سريع اسلام كمك كرد و هم خون اندكى ريخته شد.