پيدايش وضعيت جغرافيايى امروزى عربستان همزمان با ظهور اسلام و با پراكنده شدن سنگهاى سياه آتشفشانى بوده. وسعت اين سنگها بيشتر در حجاز و اطراف شهر مدينه است. آتشفشانهايى نيز پس از اسلام صورت گرفته كه سبب پيدايش مناطق جديدى از سنگهاى سياه شده است. پراكنده شده اين سنگها در سطح زمين و نيز ريگستانهاى وسيع سبب كمى شهرهاى آباد شبه جزيره عربستان به نسبت وسعت سرزمين آن مى‌باشد. [1]

به اين ترتيب، شبه جزيره عربستان در زمان جاهليت را بايد در دو ناحيه مورد بررسى قرار داد: يمن، و حجاز كه مهد اسلام مى‌باشد. يمن شامل قسمت جنوبى است و حجاز شامل بخشهاى شمالى و مركزى شبه جزيره مى‌باشد.

تمدن يمن‌

يمن كه در جنوب جزيرةالعرب واقع است، از حاصلخيزترين و پر درآمدترين نقاط آن به شمار مى‌رفت. زيادى نعمت در اين ناحيه سبب شد كه عربهاى قديم آن را سرزمين مبارك عرب بنامند. مردم آن اغلب تجارت پيشه و كشاورز بودند و با ايران، هند و مصر روابط تجارى داشتند. [2]

تاريخ از وجود سد بزرگى به نام مآرب در سرزمين يمن گزارش مى‌دهد كه خود دليلى است بر اينكه در آن سرزمين تمدنى وجود داشته است.

قرآن كريم نيز از آباديهاى اطراف آن سد و نيز ويرانى آن بر اثر سيل خبر داده است، آنجا كه مى‌فرمايد:

(لَقَدْ كانَ لِسَبَأٍ فى مَسْكَنَهِمْ ايَةٌ جَنَّتانِ عَنْ يَمينٍ وَ شِمالٍ كُلوُا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفوُرٌ فَاعْرَضُوا فَارْسَلْنا عَلَيْهِمْ سَيْلَ الْعَرِمِ وَ

[1] تاريخ الجاهلية ، ص 30.

[2] تاريخ تمدن اسلام و عرب ، گستاولوبون ، ص 40.