ايرانيان ارزشمند است كه خود دلالت بر صدور آن به كشور ما از ديرباز مى‌كند.

شمال شبه جزيره عربستان‌

حاصلخيزى زمين و همسايگى با تمدنهاى ايران و روم، امكان ايجاد تمدن در شمال جزيرةالعرب را فراهم آورده بود. در ناحيه شمال شبه جزيره عربستان دولتهاى حيره و غسّان تحت حمايت ايران و روم مى‌زيستند. اين دو دولت بر مبناى تمدنهاى بسيار كهن پيشين بنا شده بودند. آثار تمدن در قصرهايى كه مى‌ساختند بخوبى مشاهده مى‌شد. برخى از روايات تاريخى بيانگر آن است كه يزدگرد اوّل ساسانى پسر خود بهرام گور را به يكى از پادشاهان حيره سپرد تا او را تربيت كند. [1] كه اين امر دلالت بر رشد اخلاقى مردم اين سرزمين دارد.

آثار بجا مانده از اين سرزمين نشان‌دهنده آن است كه مردم يمن پس از شكسته‌شدن سدّ مارب به منظور يافتن نقاط مناسب جديد براى سكونت به آنجا روى آوردند. گزارشهاى ديگر مى‌گويد: دولتهاى يمن مثل «مَعين» و «سبا» در امتداد شاهراه يمن به فلسطين كوچ نشينهايى داشته‌اند؛ به اين ترتيب، مى‌توان گفت؛ شمال غربى شبه جزيره عربستان زمانى در تصرف دولت معين بوده است.

سرزمين غسّان نيز به حيره شباهت داشت و دولتش تحت الحمايه بود. روميان بر آنجا سلطه داشتند و در جنگهاى خود با ايرانيان از آنها استفاده مى‌كردند.

از نوع زندگى مردم حيره و غسّان كه بيشتر كارشان نظاميگرى بود، مى‌توان دريافت كه مردم اين سرزمينها به دليل اشتغال دائم به جنگ و در گيرى، فرصت پرداختن به امور مربوط به تمدن را به اندازه يمنيها نيافتند، هر چند امكانش براى آنان فراهم بود.

در هر حال اينان اجتماعات به نسبت پيشرفته‌اى داشتند و به مرحله تشكيل دولت و كشور رسيده بودند. [2]

[1] تاريخ اسلام ، فياض ، ص 38.

[2] تاريخ اسلام ، فياض ، ص 42.