تمدّن در مهد اسلام‌

خشكى و خشونت صحرا، كمى باران و بارانهاى سيل آساى ويرانگر در برخى از فصول سال جز اندكى از تمدن را در شهرهاى مكه، يثرب، طائف و آباديهاى وادى القرى باقى نگذاشته بود. [1] در اين سرزمين غلبه با صحرانشينى و پرورش دام، بويژه شتر بود، اما عبور راه بازرگانى هندوستان به مصر و سوريه سبب شده بود كه يكى از اسباب عمده تمدن يعنى تجارت در اين ناحيه به خوبى فراهم باشد.

ساكنان اين ناحيه را بدويها (صحرانشينان) تشكيل مى‌دادند. زندگى بدوى ويژگيهاى مخصوص به خود داشت. بدوى نمى‌توانست در يك نقطه ساكن شود، بلكه مجبور بود در طلب معاش از نقطه‌اى به نقطه ديگر كوچ كند. او بايد شجاع و نيرومند باشد تا در صحرا و بيابان زندگى كند و در مقابل درندگان و دشمنان از خود دفاع كند. [2]

با اين وجود، صحرا محيط بسيار مناسبى براى پرورش دو حيوان يكى مقاوم و ديگرى تندرو يعنى شتر و اسب بود. اين دو حيوان هم براى زندگى بدوى مناسبند و هم در امر جنگ و تجارت كار برد بسيار وسيعى دارند. از اين رو تربيت اين دو حيوان و بويژه حفظ اصالت اسبها از اهميت ويژه‌اى برخوردار بود و نظام ويژه‌اى داشت. [3]

علاوه بر مكه كه پايگاه دينى و تجارى آن روز جزيرةالعرب محسوب مى‌شد، آثار ديگر تمدن يعنى مراكز ادبى كه شاعران در آنجا اشعارشان را به جامعه ادبى عرضه مى‌كردند، در اين ناحيه از عربستان واقع بود. [4]

نكته جالب در زندگى بدويها اين است كه هر چند آنان از تمدن بهره چندانى نداشتند و در بيابانهاى بى‌آب و علف از نقطه‌اى به نقطه ديگر كوچ مى‌كردند واوج‌

[1] همان مدرك ، ص 43.

[2] تاريخ صدر الاسلام ، ص 41.

[3] تاريخ تمدن اسلام و عرب ، ص 27.

[4] تاريخ تمدن اسلامى ، ج 1، ص 37.