داشت، برخى ديگر مصارف عمومى داشت مثل اسلحه، گندم و پارچه. آن دسته از اقلام كه به مصرف عمومى مى‌رسيد در بازارهاى مكه، بويژه بازار عكاظ به معرض فروش گذاشته مى‌شد.

بازار عكاظ در نزديكى طائف بود و عربهاى عصر جاهليت در ماههاى حرام در آن گرد هم آمده به تبادل كالا مى‌پرداختند. هر چند غير از عكاظ بازارهاى محلى ديگرى هم بود، اما عكاظ از اهميت خاصى برخوردار بود و عربها از هر سو بدان رو مى‌آوردند.

اين بازار، علاوه بر اينكه مركز تجارى بود محفلى ادبى نيز محسوب مى‌شد كه شاعران عرب سرودهاى خود را در آن مى‌خواندند و به يكديگر فخرفروشى مى‌كردند. [1]

حاجيانى كه از سراسر جزيرةالعرب به قصد زيارت كعبه و بتهايشان به مكه مى‌آمدند، كالاهاى مورد نياز خود را از اين بازار تهيه مى‌كردند، و پس از بجا آوردن مناسك و اعمال حج، راهى شهر و ديار خود مى‌شدند. [2]

رواج ربا و كم فروشى‌

در كنار تجارت، رباخورى نيز در ميان عربهاى روزگار جاهليت رايج بود. [3] نزول آيه هاى تحريم ربا بيانگر اين حقيقت است كه عده‌اى در مكه و ديگر نقاط ربا مى‌خوردند و آن را همانند خريد و فروش دانسته، كارى سالم تلقى مى‌كردند. اسلام بشدّت با اين پديده شوم اجتماعى و معامله ناسالم اقتصادى به مبارزه برخاست و آن را ممنوع كرد.

گفته شده است كه ربا در روزهاى فتح مكه ممنوع اعلام شد: عده‌اى از مردم كه بر اثر پرداخت سودهاى كلان به ستوده آمده بودند، به عنوان شكايت نزد فرماندار مكه (پس از فتح) آمده و فرياد اعتراض بلند كردند كه ما چه بدبخت مردمانى، هستيم كه ربا

[1] تاريخ تمدن اسلامى ، ج 1، ص 37.

[2] همان مدرك .

[3] تاريخ صدر الاسلام و الدولة الامويه . عمر فردوخ ، ص 48.