مِنْ آدَمَ وَ آدَمَ مِنْ طينٍ الا انَّ خَيْرَ عِبادِ اللَّهِ عَبْدٌ اتَّقاهُ.» [1]

مردم! همانا خداوند، نخوت جاهليّت و تفاخر به پدران را از شما دور ساخت.، بدانيد كه تمامى شما از آدم هستيد و آدم از خاك، آگاه باشيد كه برترين بندگان خدا بنده‌اى است كه پرهيزگار باشد.

تعصّب قبيله‌اى‌

عرب جاهلى خارج از قبيله‌اش شخصيّتى نداشت و تنها در پرتو قبيله مى‌توانست در جامعه عرض اندام كند. چون تمام قبايل ديگر بيگانه بشمار مى‌رفتند. با توجه به اين جهت بود كه هريك ازافراد قبيله وظيفه خود مى‌دانست تااز آن دفاع كند؛ به حقّ‌باشد يا ناحق.

دفاع از كيان قبيله‌امرى ضرورى بود، امّا عرب جاهلى در اين كار افراط مى‌كرد و بيش از اندازه به آن دل مى‌بست. واين همان عصبيت قبيله‌اى است كه در اسلام مورد نكوهش قرار گرفته است. امام سجّاد (ع) در سخنى مرزعصبيّت ناپسند و پسنديده را چنين بيان مى‌كند:

«عصبيّتى كه صاحبش به سبب آن گناهكار است، عصبيّتى است كه فرد، بَدانِ قوم خويش را بر خوبان اقوام ديگر برتر بداند. عصبيت اين نيست كه انسان قوم خود را دوست بدارد، بلكه از موارد عصبيّت اين است كه كسى قوم خود را برستم يارى كند.» [2]

بيعت‌

بيعت از جمله سنّتهاو ارزشهايى بود كه در ميان عرب جاهلى رواج داشت. افراد يك قبيله در پرتو بيعت، با رئيس قبيله پيمان وفادارى و دفاع مى‌بستند و بدون چون و چرا از فرمان وى اطاعت مى‌كردند. قرآن به اين سنّت اشاره كرده مى‌فرمايد:

[1] بحارالانوار، ج 21، ص 137.

[2] اصول كافى ، ج 2، ص 308.