اداى بدهى خود بكوشد، هر چند با فروختن كالا و مزرعه‌اش باشد، يا از بدهكار خود- اگر داشته باشد- مطالبه كند، يا املاكش را اجاره دهد و ....

با توجه به اين مسأله، بدهكار از فروش بعضى چيزها معاف است كه به آن «مستثنيات دين» گفته مى‌شود و آنها عبارتند از:

1- خانه مسكونى.

2- لباس، اگر چه لباس‌هاى زينتى و تجمّلى مورد نياز باشد.

3- وسيله نقليه اگر به آن نياز داشته باشد.

4- ضروريات منزل از قبيل فرش، پرده، ظروف غذا و ....

5- بعيد نيست كتاب‌هاى علمى براى اهل آن به مقدارى كه به حسب حال و شأن، مورد نياز باشد، جزء موارد استثنا شده در دين شمرده شود.

معناى مستثنا بودن اين موارد اين است كه براى پرداخت بدهى مجبور به فروش آن نمى‌شود و فروختن بر او واجب نيست. [1]

قرض ربايى‌

«قرض ربايى» آن است كه انسان مالى را به كسى قرض دهد به شرط اينكه قرض گيرنده، بيشتر از آن مال را برگرداند. تفاوتى نمى‌كند كه اين شرط به‌طور صريح گفته شود، يا طبق توافق قبلى باشد، به‌گونه‌اى كه قرض براساس آن شرط واقع شود. [2]

بنابراين، قرض در موارد زير ربا است:

1- قرض بدهد و شرط كند كه زيادتر از مقدارى كه داده، بگيرد.

2- قرض بدهد و قرار بگذارد كه بدهكار كارى براى او انجام دهد.

3- قرض بدهد و قرار بگذارد كه بدهكار قرض را با مقدارى جنس ديگر پس دهد.

4- قرض بدهد و شرط كند كه بدهكار قرض را با كيفيت بهترى پس بدهد. [3]

[1] - تحريرالوسيله، ج 1، ص 650-651، مسائل 10 و 14

[2] - همان، ص 652، مسألۀ 9

[3] - توضيح‌المسائل، مسألۀ 2283