كند و طورى باشد كه به آن گنج بگويند. اگر قيمت گنج يافت شده، پس از كسر مخارج به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا برسد، خمس دارد. [1]

برخى از احكام گنج عبارت است از:

1- اگر انسان در زمينى كه ملك كسى نيست گنجى پيدا كند، مال خود اوست و بايد خمس آن را بدهد. [2]

2- اگر در زمينى كه از ديگرى خريده گنجى پيدا كند، دو صورت دارد:

الف- اگر بداند مال صاحبان قبلى آن ملك نيست، مال خود او مى‌شود و بايد خمس آن را بدهد.

ب- احتمال دهد كه مال يكى از آنان است، بايد به او اطلاع دهد و اگر معلوم شود مال او نيست بايد به مالكين قبلى اطلاع دهد و اگر معلوم شود مال هيچ يك از آنان نيست، مال خود او مى‌شود و بايد خمس آن را بدهد. [3]

استفتاء: نظر حضرت عالى در باره گنجى كه افراد در زمينى كه مالك آن هستند، پيدا مى‌كنند چيست؟

ج: ميزان در اين‌گونه امور مقررات نظام جمهورى اسلامى است. [4]

مال حلال مخلوط به حرام‌

اگر مال حلال با مال حرام مخلوط شود چند حالت متصور است:

1- چنانچه طورى مخلوط شود كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن يا هيچ‌كدام معلوم نباشد، بايد خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس، بقيه مال حلال مى‌شود.

2- اگر مخلوط شود و انسان مقدار حرام را بداند، ولى صاحب آن را نشناسد بايد آن مقدار

[1] - مسائل 1806 و 1808

[2] - مسألۀ 1807

[3] - مسألۀ 1809

[4] - اجوبة الاستفتائات، ص 186