3- رفع مسئوليت از پزشك (ابراء)

با توجه به آنچه گفته شد، پزشك ممكن است در بسيارى موارد با مسأله ضمان رو به رو گردد. از اين رو، در هنگام معالجه و يا عمل جراحى و مانند آن، پزشك مى‌تواند از خود رفع مسئوليت كند. توضيح اين كه:

چنانچه پزشك به مريض يا ولىّ او بگويد كه اگر ضررى به مريض برسد، ضامن نمى‌باشد و مريض يا ولىّ او نيز قبول كرده باشد، طبق شرايطى كه در زير مى‌آيد، از پزشك رفع مسئوليت مى‌شود و گرفتن اين رضايت‌نامه از مريض يا ولى او را در اصطلاح فقه، ابراء مى‌نامند. برخى از مسائل مربوط به ابراء چنين‌اند:

الف- اگر مريض بالغ و عاقل باشد، ابراء و رضايت او در صورتى كافى است كه (معالجه و مداوا يا عمل جراحى) منجر به مرگ او نشود ولى اگر (احتمال اين هست كه عمل پزشك) منجر به مرگ بيمار شود بايد رضايت ولى را هم جلب كرد. گرچه بعيد نيست كه اگر مريض بالغ و كامل العقل (رشيد كه مصالح و مفاسد خود را تشخيص مى‌دهد) باشد، رضايت خود او كفايت مى‌كند. [1]

ب- اگر مريض بالغ و عاقل نباشد، رضايت ولىّ او معتبر است، حتى اگر كار پزشك در نهايت به مرگ بيمار منجر شود. [2]

4- معالجه با چيزهاى حرام‌

مداوا كردن بيمارى‌ها به وسيله چيز حرام، در صورتى كه علاج مرض‌

[1]- تحرير الوسيله، ج 2، ص 505، مسأله 6.

[2]- همان.