ج- استحاله‌

اگر جنس چيز نجس به طورى عوض شود كه به صورت چيز پاكى درآيد پاك مى‌شود و مى‌گويند «استحاله» شده است. (م 195)

بعضى از موارد استحاله عبارت است از:

1- استحاله چوب به خاكستر: اگر چوب نجس بسوزد و خاكستر شود، خاكسترش پاك است. (م 195)

2- استحاله‌سگ به‌نمك: چنانچه سگ در نمكزار فرو رفته، نمك شود، پاك است. (م 195)

3- استحاله چيز نجس و متنجس به حيوان: هر حيوانى كه از نجس يا متنجس درست شود مثل كرم مردار و كرم فضولات انسان، پاك است. (تحرير الوسيله، ج 1، ص 131)

4- استحاله چيز نجس يا متنجس به بخار و دود: اگر چيز نجس يا متنجس به صورت بخار يا دود درآيد، دود و بخارش پاك است. (تحرير الوسيله، ج 1، ص 131)

يك نكته‌

استحاله در وقتى صورت مى‌گيرد كه جنس چيز نجس عوض شود، ولى اگر حقيقت و جنس آن عوض نشود، استحاله نخواهد بود، بنابر اين اگر گندم نجس را آرد كنند يا نان بپزند پاك نمى‌شود. همچنين كوزه گلى و مانند آن كه از گل نجس ساخته شده نجس است. (م 195- 196)

اگر شير نجس، پنير و ماست شود نيز همين طور است.

د- انتقال‌

اگر خون بدن انسان يا خون حيوانى كه خون جهنده دارد، به بدن حيوانى كه خون جهنده ندارد برود و خون آن حيوان حساب شود پاك مى‌گردد و اين را «انتقال» گويند.

بنابر اين، خونى كه زالو از انسان مى‌مكد چون خون زالو به آن گفته نمى‌شود و مى‌گويند خون انسان است، نجس مى‌باشد. (م 205)

هـ- تبعيت‌

«تبعيت» آن است كه چيز نجسى به واسطه پاك شدن چيز نجس ديگر پاك شود. (م 210)