يادآورى 2. كليه حيوانات حلال‌گوشت در صورتى خوردن آنها حلال است كه طبق دستور شرعى ذبح، نحر يا صيد شوند. در غير اين صورت، مصرف آنها حرام است.

يادآورى 3. اگر حيوانات درنده و گوشتخوار را- جز سگ و خوك- به دستور شرعى ذبح يا با اسلحه شكار كنند، گرچه خوردن آنها حرام است و نمى‌توان با اجزاى آنها نماز خواند، ولى پاك هستند. [1]

2. موادّ طبيعى‌

1/ 2. موادّ پاك و بى‌زيان: مصرف اين‌گونه مواد به حكم شرع و عقل، مجاز است. [2]

2/ 2. موادّ پليد و آلوده: خوردن چيزهايى كه ذاتاً نجس و پليد است و يا نجس و آلوده شده، تا زمانى كه نجس است، حرام مى‌باشد؛ خواه مايع باشد يا جامد. [3]

3/ 2. موادّ زيان‌بخش: خوردن هرچه كه براى بدن ضرر دارد، حرام است؛ خواه موجب هلاكت گردد مثل نوشيدن زهر يا موجب هلاكت ديگرى گردد مثل اينكه زن باردار مايعى بنوشد كه موجب سقط جنين شود و خواه سبب اختلال مزاج يا از كار افتادن برخى اعضا و حواس بدن شود، يا سبب گردد كه بدن، برخى نيروى خود را از دست بدهد. [4]

يادآورى: در حرام بودن مصرف موادّ زيان‌بخش، تفاوتى نيست بين اينكه خاصيّت هلاكت و ضرر آن قطعى باشد يا مظنون، بلكه اگر احتمال ضرر هم بدهد و اين احتمال نزد خردمندان قابل اعتنا باشد، مصرف مواد، حرام است؛ چنان‌كه فرق نمى‌كند كه ضرر و تأثير آن فورى باشد يا بعد از مدتى اثر كند. [5]

4/ 2. موادّ دارويى: درمان و معالجه با داروهايى كه احتمال خطر دارند و حتّى گاهى خطرآفرين هم هستند، مجاز است به‌شرط آنكه تجربه و پزشك حاذق و متخصّص، گواهى دهد چنين دارويى در بيش‌تر اوقات اثربخش است.

[1] توضِیح المسائل، مسألة 824 و 2588.

[2] ر.ک: تحرِیر الوسِیله، ج 2، ص 164، مسألة 8.

[3] همان، ص 163، مسألة 1.

[4] همان، مسألة 2.

[5] همان، مسألة 3.