است كه اسلام براى قضاوت قائل است. امير مؤمنان 7 در عهدنامه جاويد خود به مالك اشتر ويژگى‌هاى يك قاضى خوب را چنين بيان مى‌فرمايد:

براى قضاوت در ميان مردم بهترين را برگزين؛ كسى كه از عهده قضاوت برآيد و اصحاب دعوا نتوانند نظر خود را بر او تحميل كنند و چون به خطاى خود آگاه شود از آن بازگردد، نه آنكه بر اشتباه خود پافشارى نمايد، طمع‌كار نباشد و در مواضع شك درنگ كند تا حقيقت برايش كشف شود، حجّت و دليل را بيش از همه فراگيرد و در كشف حقيقت از همه بردبارتر باشد و وقتى كه حقيقت روشن شد از همه قاطع‌تر باشد. همين كه موضوع را تشخيص داد در صدور حكم تأخير نورزد و از ستايش ديگران گمراه نگردد. عده اين‌گونه افراد اندك است. [1]

امام خمينى (ره) درباره صفات قاضى مى‌فرمايد:

صفات قاضى عبارتند از: بلوغ، عقل، ايمان، عدالت، اجتهاد مطلق، مرد بودن [2]، حلال‌زادگى، اعلميت (نسبت به افراد شهر و محل خود) به احتياط واجب و داشتن حافظه قابل اعتماد به احتياط واجب. [3]

منظور از اجتهاد مطلق اين است كه قاضى قادر است در همه مسائل پيش آمده و تمامى ابواب فقه، حكم الهى را با ملكه اجتهاد و استنباط شخصى استخراج كند و در قضاوت خود مستقل باشد. [4]

حضرت امام (ره) براساس همين ويژگى‌ها، مسائل ذيل را عنوان مى‌كند:

الف- براى كسى كه صلاحيت ندارد حرام است كه در ميان مردم به قضاوت بپردازد، اگر چه [قضاوت او] در مسائل جزئى و كوچك باشد. از اين رو، تصدّى قضاوت براى‌

1- نهج البلاغه، فِیض الاسلام، نامه 53، ص 1009 ـ 1010.

2- در حال حاضر در مورد وضعِیت زنان براِی امر قضا در قانون مقرّر شده است: «بانوانِ دارنده پاِیه قضاِیِی واجد شراِیط ... مِی‌توانند در دادگاه‌هاِی مدنِی خاص و اداره سرپرستِی صغار به عنوان مشاور خدمت نماِیند و پاِیه قضاِیِی خود را داشته باشند.» ر.ک. حقوق اساسِی در جمهورِی اسلامِی اِیران، ج 6، ص 276.

3- تحرِیر الوسِیله، ج 2، ص 407، مسأله 1.

4- ر.ک. همان؛ مسأله 1؛ صحِیفه نور، ج 12، ص 26.