و ناگهان به انسانى اصابت نمايد يا براى تأديب، ضربه‌اى بر كسى وارد كند و او بر اثر آن بميرد [1].

تذكر: ضمانت علاوه بر قتل، جرح را نيز شامل مى‌شود. جهت آگاهى از مقدار ديه در موارد جراحت به بحث «ديات اعضاى بدن» مراجعه شود.

در اين جا، به بيان نمونه‌هايى از اجراى قانون ضمان در مجرم مباشر مى‌پردازيم:

- مربّى و معلّم: چنانچه مربّى براى تأديب، كسى را بزند و طرف بر اثر آن كشته شود، ضامن خواهد بود، خواه ضارب، همسر باشد يا ولىّ طفل يا وصّى ولىّ و يا معلّم كودكان.

در اين صورت، بايد از مال خود ديه وى را بپردازد [2].

- پزشك: اجراى قانون ضمان در پزشك معالج، چند صورت دارد:

الف- پزشك آنچه را به معالجه تلف مى‌كند، در صورتى كه از نظر علم و عمل كوتاهى كرده باشد، ضامن است، هرچند با اجازه (دست به معالجه زده) باشد.

ب- همچنين اگر شخص قاصرى را بدون اجازه ولىّ‌اش يا شخص بالغى را بدون اجازه خودش معالجه كند، اگر چه در كارش متخصص و دانا باشد، ضامن است.

ج- چنانچه بيمار يا ولىّ او به پزشك ماهر و كاردان اجازه معالجه داده باشند، آيا در صورت تلف شدن، ضامن است يا نه؟ بعضى گفته‌اند: ضامن نيست، ولى اقوا ضامن بودن اوست و بايد از مال خود (ديه) بپردازد [3].

د- اگر پزشك به دست خود به مريض دوا بدهد يا درد و دواى مريض را به او بگويد و مريض دوا را بخورد، چنانچه در معالجه خطا كند و به مريض ضررى برسد يا بميرد، پزشك ضامن است، ولى اگر فقط بگويد: فلان دوا براى فلان مرض فايده دارد و به واسطه خوردن دوا ضررى به مريض برسد، يا بميرد، ضامن نيست [4].

1- همان، ص 560، مسأله 1 ـ 2.

2- همان، مسأله 3.

3- همان، مسأله 4.

4- توضِیح المسائل، امام خمِینِی (ره)، مسأله 2205.