سؤال 2. بعضى از مشتريان بانك بر اساس عادات رايج به كارمندان عيدى مى‌دهند و اعتقاد دارند كه اگر اين هديه را ندهند كارهايشان به شكل مطلوب انجام نمى‌شود، حكم اين كار چيست؟

جواب: اگر اين هدايا منجر به تبعيض در انجام خدمات بانكى به مشتريان شود و در نهايت باعث فساد و از بين رفتن حقوق ديگران گردد، مشتريان نبايد آن هدايا را به كارمندان بدهند و كارمندان هم حق گرفتن آنها را ندارند. [1]

سؤال 3. گاهى مشاهده مى‌شود كه بعضى از اشخاص از مراجعه كنندگان در برابر انجام كارشان تقاضاى رشوه مى‌كنند، آيا پرداخت رشوه به آنان جايز است؟

جواب: هيچيك از مراجعه كنندگان به ادارات حق ندارند براى انجام كار خود پول يا خدمتى را به طور غير قانونى به كارمند ادارى كه مكلف به خدمت به مراجعين است، ارائه دهد، همچنين كارمندان ادارات هم كه از نظر قانونى موظف به انجام كار مردم هستند، حق ندارند هيچ گونه مبلغى را به طور غير قانونى در برابر انجام كار مراجعه كنندگان در خواست و يا دريافت كنند و جايز نيست در اين مال تصرف نمايند، بلكه بايد آن را به صاحبانش برگردانند. [2]

سؤال 4. پرداخت رشوه براى گرفتن حق با توجه به اينكه گاهى براى ديگران مشكل ايجاد مى‌كند مثلا باعث مقدم شمردن صاحب حق نسبت به افراد ديگر مى‌شود، چه حكمى دارد؟

جواب: پرداخت رشوه و گرفتن آن جايز نيست هرچند باعث ايجاد مشكل و زحمت براى ديگران نشود، چه رسد به موردى كه بدون استحقاق، باعث ايجاد مزاحمت براى ديگران شود. [3]

سؤال 5. اگر شخصى براى انجام كار قانونى خود مجبور به پرداخت مبلغى به كارمندان يكى از ادارات شود تا كار قانونى و شرعى او را به راحتى انجام دهند زيرا اعتقاد دارد كه اگر

1. همان، س 1243.

2. اجوبة الاستفتائات، س 1246.

3. همان، س 1247.