جانشين در مدت غيبت از مدينه، گماردن افرادى براى نظارت بر بازار و غيره[1] اسامى برخى از واليان منصوب حضرت در مناطق مختلف، [2] مسئولان جمع‌آورى صدقات، [3] جانشينان حضرت در مدينه به هنگام خروج ايشان از آنجا، [4] نمايندگان و فرستادگان حضرت به سوى حاكمان و پادشاهان ساير بلاد [5] و مبلغان فرهنگى و دينى به نواحى مختلف [6] در كتب تاريخى و سِيَر ذكر شده است.

در بررسى اجمالى تاريخ حاكميت پيامبر 6 به گزارشى برنخورديم كه حاكى از خروج كارگزاران حضرت به معناى مورد نظر در اين تحقيق باشد. البته گاهى اتفاق مى‌افتاد كه افراد نسبت به عمكرد آن حضرت دچار سوء تفاهم شده، زبان به اعتراض گشوده‌اند كه با روشن گرى آن حضرت برطرف شده است.

2. در زمان حاكميت حضرت امير 7

حضرت امير 7 در سال 35 قمرى به دنبال اقبال مردمى موفق به تشكيل حكومت علوى شد. حكومت آن حضرت به مدت چهار سال و اندى طول كشيد و سرانجام در بيست و يكم ماه رمضان سال چهلم، با ترور به دست يكى از مخالفان معاندش، دار فانى را با شربت گواراى شهادت وداع گفت.

در زمان حكومت آن حضرت، استانداران و فرمانداران، كليدداران بيت المال، گردآوران صدقات و ماليات، بازرسان، قضات، كاتبان و دبيران، حاجبان و دربانان ويژه، فرماندهان شرطة الخميس يا نيروى ويژه نظامى و انتظامى و فرماندهان قومى و طايفه اى سپاه به هنگام وقوع جنگ، كارگزاران حكومتى را تشكيل مى‌دادند. [7]

[1].ر.ك:همان.

[2].نظام الحكومة النبوية،ج 1،ص 240-245.

[3] سيرة ابن هشام،ج 4،ص 1018-1019.

[4].المغازى للواقدى،ج 1،ص 7-8.

[5]. سيرة ابن هشام،ج 4،ص 1025-1026.

[6] نظام الحكومة النبوية،ج 1،ص 42-44.

[7] ر.ك:سيماى كارگزاران على ابن ابيطالب7،ج 1،ص 27-29.