او مجموعه‌اى از ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها مى‌باشد به گونه‌اى كه با پيروى از ارزش‌ها و به فعليت درآوردن زمينه‌هاى فطرى و الهى خويش مى‌تواند به كمال برسد و اشرف مخلوقات گردد يا با پيروى از ضدارزش‌ها از حيوانات نيز پست‌تر شود. [1]

او جانشين خدا در روى زمين است، طبيعت را با ثروتها و بركات و نعمتهايى كه در دسترس او قرار دارد امانت و عطاى الهى مى‌داند و به همنوعان خويش برادر وار مى‌نگرد و در حقيقت قبول خلافت الهى نموده و مسئوليت جانشينى خدا را پذيرا شده است. [2]

3- 2. مسئوليت فردى و اجتماعى انسان‌

همان گونه كه انسان مختار است، داراى مسئوليت اجتماعى نيز هست و اين دو لازم و ملزوم يكديگرند. اين مسئوليت متناسب با اختيار، در حد توان و استطاعت است. طبق مفاد برخى از آيات قرآن، انسانها نسبت به انجام كارهاى خير و شر [3] و چشم و گوش و دل خود [4] (مسئوليت فردى) و در قبال مبارزه با ظالمان و كمك رسانيدن به مظلوم [5] و يارى رسانيدن به يكديگر [6] (مسئوليت اجتماعى) مورد سؤال خواهند بود.

4- 2. مسئوليت همگانى يا تكافل اجتماعى‌

همه انسان‌ها از يك مرد و زن آفريده شده‌اند [7] و همان طور كه برادران تنى نسبت به يكديگر

[1] محمد زاهدِی ،اصل مقدمه اِی بر خدمات اجتماعِی در اسلام ص 27

[2] سِید محمد باقر صدر، انسان مسئول و تارِیخ ساز بنِیاد قرآن ص 6061( ما بار امانت را بر آسمانها و زمِین و کوه ها عرضه داشتِیم ولِی از برداشتن آن سرباز زدند و از آن هراسناک شدند ولِی انسان آن را گرفت و به راستِی که او ستمگرِی نادان بود)، احزاب (33)، آِیه 72

[3] زلزال (99)، آِیه 8-7

[4] اسراء (17)، آِیه 36

[5] نساء (4)، آِیه 75

[6] صافات (37)، آِیه 25 - 22

[7] مثل الأخوَيْنِ مِثْل اليَدَيْنِ، تَغْسِلُ أحَدُهُمَا الأخرى (نهج الفصاحه، حديث (2734)