مردم را از پرداخت زكات ديگر اقلام معاف فرمودند. [1]

گذشته از دلايلى كه طرفداران نظريه دوم براى اثبات ديدگاهشان اقامه مى‌كنند، طرفداران نظريه انحصار زكات در اقلام نه‌گانه در برابر اين پرسش نيز قرار دارند: اگر كشورى اسلامى اقتصادى صنعتى داشت و يا محصولات كشاورزى آن از اقلام نه‌گانه نبود و يا اگر بود به حد نصاب نرسيد، در آن صورت تكليف مستمندان و تهيدستان چه خواهد شد؟

زكات از جمله درآمدهاى بيت‌المال است كه مصرف خاص دارد و كسانى كه مستحق آن هستند، در قرآن كريم مشخص شده‌اند، آنجا كه مى‌فرمايد:

(انَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَالْمَساكينِ وَالْعامِلينَ عَلَيْها وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِى الرِّقابِ وَالْغارِمينَ وَ فى‌ سَبيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبيلِ فَريضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَليمٌ حَكيمٌ) [2]

صدقات (زكات) براى فقيران و مسكينان و كارگزاران جمع‌آورى آن‌

[1] - براى آگاهى بيشتر ر. ك. «موارد وجوب خمس و زكات»، اسماعيل اسماعيلى، مجلۀ فقه، كاوشى نو در فقه اسلامى، شمارۀ سوم، (بهار 1374)، ص 25-85

[2] - توبه (9)، آيۀ 60. فقير و مسكين به يك معنا به كار رفته و به معناى بى‌چيز و نيازمند است. عاملين، عبارت از كسانى هستند كه در گرفتن زكات از اغنيا و رساندن آن به فقرا، كمك مى‌كنند. مؤلفة القلوب، افرادى بوده‌اند كه كمك مالى به آنها، موجب مى‌شده است از طريق دفع ضرر يا جلب منفعت و يا تشويق به اسلام، به نفع اسلام و مسلمين تمام شود. منظور از «الرقاب» بندگان هستند كه مى‌شد از زكات آنان را آزاد كرد. «غارمين» دَيْن‌دارانى هستند كه دين آنها در غير گناه و اسراف است و از پرداخت آن ناتوانند، هر چند كه مخارج سال خود را دارند. مراد از «فى سبيل الله» بعيد نيست كه مصالح عامۀ مسلمانان باشد. «ابن السبيل» كسى است كه در سرزمين غربت دور افتاده است، هر چند كه ممكن است در ديار خودش ثروتمند باشد (ر. ك. تحريرالوسيله، ج 1، ص 305-310 و بررسى وضع مالى و ماليۀ مسلمين ص 334-340.)