تعريف حقوق جزايى اسلام‌

حقوق جزايى اسلام يك سلسله قواعد و ضوابطى است كه به موجب آنها جرايم و جنايات و گناهان كبيره و اعمال مخالف نظم و امنيت و عدالت اجتماعى تشخيص [داده شده‌] و ميزان و نوع مجازات آن نيز معيّن مى‌گردد و در مواردى [نيز] تعيين آن به عهده حاكم شرع و ولىّ فقيه محوّل مى‌شود. [1]

موضوع و فايده حقوق جزايى اسلام‌

موضوع حقوق جزا، جرم، مجرم و مجازات است و فايده آن حفظ و حراست از مصالح انسان مى‌باشد.

توضيح: آنكه، مصلحتهاى انسان به پنج امر مصلحت «حفظ نفس»، «عقل» «ناموس» و «مال» تقسيم شده و قوانين اسلام براى پاسدارى، تقويت و پشتيبانى از اين مصلحتهاست. به همين جهت، اسلام تجاوز به هر يك از اين مصلحتها را جرم شمرده و براى هر جرم، كيفرى مناسب آن قرار داده است. [2]

«غزالى» يكى از دانشمندان اهل سنّت بعد از اينكه حفظ و نگهدارى اين مصلحتها را از جمله ضرورتهاى انسانى دانسته، در باره تجاوز به اين مصالح مى‌نويسد:

«قوانين كيفرى اسلام كه به اعدام كافر گمراه كننده و مجازات بدعتگذار و ... حكم مى‌كند براى اين است كه اينها دين و عقيده مردم را مورد دستبرد قرار داده‌اند و اينكه قصاص را واجب‌كرده، به‌خاطر حفظ جان مردم‌است و اينكه براى شرابخوار حدّ قرار داده، براى اين‌است كه عقلهاى جامعه را ... از تباهى نگاه دارد. حد زنا براى حفظ نسل، نسب و نواميس مردم است و همچنين عقوبت سارق و غاصب به خاطر حفظ و حراست از اموال مردم ... است.» [3]

تذكر اين نكته ضرورى است كه اسلام قبل از اعمال مجازاتهاى سنگين مى‌كوشد كه‌

[1] - مقارنه و تطبيق در حقوق جزاى عمومى اسلام، عليرضا فيض، ج 1، ص 56، وزارت ارشاد اسلامى

[2] - همان[اقتباس]

[3] - المستصفى، غزالى، ج 1، ص 287، چاپ مصر