تلف شود، هر يك بايد نصف قيمت مركب طرف را بپردازد.

د اگر اتومبيل كوچكى با ماشين بزرگى تصادف كند هر يك بايد نصف قيمت سوارى طرف را بپردازد.

ه- اگر يكى از ماشينها بطورى آهسته مى‌رود كه گفته مى‌شود، ديگرى به آن زده است، نه اينكه هر دو به هم زده‌اند، خسارت ديده، ضامن ماشين خسارت وارد كننده، نيست. [1]

6- توطئه احتمالى‌

اگر كسى را شب هنگام صدا زند و از منزلش بيرون ببرد، ضامن وى خواهد بود، تا به منزلش بازگردد. بنابراين، اگر شخص، گم شود و حال وى معلوم نگردد، صدا زننده، ضامن خونبهاى اوست.

چنانچه شخص را كشته يافتند و صدازننده ادعا كرد كه ديگرى او را به قتل رسانده دليل و بيّنه بر اين ادّعا اقامه شد، او تبرئه مى‌شود و در صورت نبودن بينّه و شاهد، ديه همچنان به گردن وى خواهد بود و صحيحتر آن است كه مورد قصاص قرار نگيرد، همچنين اگر اقرار به قتل وى نكند و ديگرى را به عنوان قاتل معرفى ننمايد.

در صورتى كه جسد شخص پيدا شود، چنانچه معلوم گردد كه خود به خود مرده يا با نيش مار يا عقرب جان سپرده و احتمال كشتن وى نباشد، كسى ضامن نخواهد بود؛ اما با احتمال كشته شدن وى، بنابر آنچه صحيحتر است صدازننده، ضامن خواهد بود. [2]

ب- اسباب‌

يكى ديگر از موجبات ضمان، «اسباب» است. منظور از اسباب هر كارى است كه مقدمه خسارت به كسى شود و انجام دهنده، شخص ثالث با شد به گونه‌اى كه اگر آن سبب نبود، خسارت به بار نمى‌آمد، مثل اينكه كسى چاهى حفر كند و ديگرى شخصى را در آن بيندازد، يا كسى تله‌اى نصب كند و ديگرى شخص را در آن بيفكند. [3]

[1] - تحريرالوسيله، ج 2، ص 563، مسألۀ 15 (تذكر اين نكته ضرورى است. مسائل مربوط به تصادفات، شقوق مختلفى دارد و بررسى كيفيت جرم و ضمانت تابع نظر كارشناس مى‌باشد.)

[2] - همان، ص 564، مسألۀ 18 ( در اين زمينه به داستانى در كتاب وسائل‌الشيعه، ج 19، ص 36 رجوع شود)

[3] - همان، قبل از مسألۀ 1، (با كمى تغيير)