1- ولايت تكوينى‌

منظور از ولايت تكوينى، سلطه و قدرت تصرّف و نفوذ اداره يك انسان در عالم تكوين و جهان آفرينش است هر چند كه اين قدرت فى‌الجمله در برخى از اجزاى آن باشد. [1] اين شعبه از ولايت، مخصوص مرتبه وجودىِ رسول اكرم 6 و نيز هر كدام از معصومين : در زمان امامت و ولايتشان بوده است و موهبتى الهى است.

2- ولايت تشريعى‌

منظور از اين نوع ولايت، تشريع و وضع سنن واجب يا مستحب است كه براساس روايات بسيارى، اختصاص به شخص پيغمبر اكرم 6 دارد. آن حضرت سنت‌هايى را به اذن پروردگار به‌عنوان سنن واجب وضع كرده، مانند ركعت‌هاى اضافى نماز كه بر هر يك از نمازهاى ظهر، عصر و عشا دو ركعت و در نماز مغرب، يك ركعت افزود و خداوند، آن را امضا و تأييد نمود. [2]

همچنين روزه ماه شعبان و سه روز از هر ماه از سنن مستحبى است كه رسول خدا 6 به‌عنوان روزه مستحبى بر روزه واجب ماه رمضان افزود. [3]

3- رهبرى و هدايت امّت‌

شعبه سوّم ولايت تفويض شده از سوى خداوند به رسول خدا 6، حكومت، سياست و رهبرى امت است، [4] كه همين قسم از ولايت از سوى پيامبر اكرم 6 به امير مؤمنان 7 و يازده فرزند پاكش و از طريق آنان به فقيه عادل، شجاع، با ورع و متقى واگذار شده است. از اين رو، ولايت فقيه، عين ولايت پيامبر 6 و ائمّه : و در طول آن است نه ولايتى در عرض ولايت پيامبر و ائمه يا مغاير با آن؛ به همين دليل امر او امر الهى است. چنان كه در روايتى وارد شده است:

[1]- ر. ك: تحقيقى پيرامون ولايت فقيه، حبيب‌الله طاهرى، چاپ اول، ص 27

[2] - ر. ك: اصول كافى، ج 1، ص 266-267 (حديث 4)

[3] - ر. ك: همان

[4] - ر. ك: همان، ص 265-268