محيط تربيتى‌

محيط تربيتى اين نوزاد، خاستگاه علم، عمل، ايمان و تقوا و در عين حال آكنده از رنج و محنت بود؛ او در ماه‌هاى اوّل زندگى (پنج ماهگى) با از دست دادن پدر مهربان خويش براى هميشه از ديدن جمال او محروم گرديد و با شهادت پدر، تحت سرپرستى مادر مؤمن و عمّه گرانقدرش «بانو صاحبه» قرار گرفت و در دامن پاك آن دو بانوى پرهيزكار پرورش يافت.

سيل حوادث ناگوار، سير تكاملى اين سيّد جوان را در دستيابى به درجات كمال رقم مى‌زد و نهال سرسبز زندگى‌اش را با ناملايمات قرين مى‌ساخت؛ از اين رو، در سال 1336 ه. ق. و در سن پانزده سالگى از نعمت وجود عمّه‌اش محروم گرديد. پس از آن ديرى نپاييد كه به مرگ جانسوز مادر دچار گشت، ولى با وجود اين همه ناهنجارى‌ها و مشكلات از پاى در نيامد و در سايه اعتماد به نفس به سير تكاملى خويش ادامه داد.

نشو و نماى علمى‌

آقا روح‌اللَّه از سنين كودكى با هوشى سرشار به خواندن و نوشتن و فراگيرى ادبيات فارسى پرداخت؛ خواندن و نوشتن را در منزل پدرش و نزد معلمى به نام «ميرزا محمود افتخار العلما» آموخت. پس از آن تحصيلات فارسى معمول آن روز را نزد استاد مكتبى به نام «ملّا ابوالقاسم» و «شيخ جعفر» دنبال كرد.

آنگاه به تحصيل علوم اسلامى پرداخت؛ علوم مقدماتى حوزه‌هاى دينى از قبيل صرف و نحو را نزد اساتيدى نظير «شيخ جعفر»، «آقا ميرزا محمود افتخار العلما»، «حاج ميرزا محمد مهدى» و «مرحوم حاج ميرزا رضا نجفى» فرا گرفت. مقدار زيادى از صرف و نحو و همچنين منطق را نزد برادر بزرگش «حضرت آيةالله سيد مرتضى موسوى» معروف به «پسنديده» آموخت و تا سال 1338 ه. ق. از محضر ايشان استفاده كرد.

پس از آن در سال 1339 ه. ق. به اراك هجرت كرد و در حوزه جديد التأسيس آن شهرستان، تحت زعامت مرحوم آيةالله العظمى حاج شيخ عبدالكريم حايرى يزدى قدس سره به تحصيل خود ادامه داد؛ كتاب مُطَوَّل (در علم معانى و بيان) را نزد مرحوم «آقا شيخ‌