1- تحجير

منظور از «تحجير» (نشانه‌گذارى) اين است كه چيزى را در زمين احداث كند كه نشانگر اراده شخص براى احيا و آبادانى آن قسمت باشد؛ مانند سنگ‌چين كردن، خاك‌ريزى، پى كنى يا تخته‌گذارى و مانند آن، يا اينكه شروع به كارهاى عمران و آبادى كند مانند كندن چاه و غيره. [1]

نشانه‌گذارى علاوه بر دلالت بر قصد احيا، بايد مقدار و محدوده زمين مورد نظر را معيّن كند.

تحجير حق موقتى است كه به احيا كننده فرصت احياى زمين مورد نظر را مى‌دهد تا ديگران براى احياى او مزاحمتى ايجاد نكنند و اين حق موقت، با مسامحه در آبادانى و عمران، زايل مى‌گردد. بنابراين؛

- تحجير ملكيت‌آور نيست و فقط حق اولويت مى‌آورد. آنچه موجب ملكيت است، احياست. [2]

- تحجيركننده به مقدارى كه قدرت احيا دارد و به‌نحوى كه موجب تعطيل زمين نشود با وجود شرايط، حق اولويت دارد و ديگران حق مزاحمت او را در اين مقدار ندارند. [3]

- اگر قبل از اقدامِ نشانه‌گذار به احيا و آبادانى، نشانه‌ها خود به خود محو گردند، حق نشانه‌گذار باطل مى‌شود و زمين به همان صورت اول برمى‌گردد. [4]

2- احياى زمين‌هاى موات [5]

منظور از «زمين موات» زمينى است كه از آن استفاده و بهره‌بردارى نمى‌شود، يا به جهت قطع شدن آب از آن، يا براى استيلاى آب‌ها يا ماسه‌ها يا شوره نمك يا سنگ‌ها بر آن، يا

[1] - تحريرالوسيله، ج 2، ص 204، مسألۀ 18

[2] - استفتاآت، ج 2، ص 579

[3] - همان، ص 580

[4] - تحريرالوسيله، ج 2، ص 206، مسألۀ 23

[5] - مسائل مربوط‌ به چگونگى احيا و شرايط‌ آن در مبحث احياى موات كتاب شريف تحريرالوسيله به‌طور تفصيل آمده است