اين دوره در سال 1337 شمسى تمام شد. پس از آن، دوره سوّم درس خارج اصول امام قدس سره نيز تشكيل گرديد. در اين دوره، خارج جلد اول كفايه به پايان رسيد و جلد دوم آن به‌خاطر دستگيرى و تبعيد ايشان به تركيه و سپس عراق، نيمه‌كاره ماند. [1]

تدريس خارج فقه امام قدس سره نيز در طول مدّت اقامت ايشان در قم با گرمى و صفاى هرچه بيشتر ادامه داشت. حضرت امام قدس سره در ضمن آن با فراغت بال و آسودگى خيال زايدالوصفى به بررسى جهات علمى و فقهى به صورت تحقيقى و دقيق مى‌پرداخت.

درس فقه امام قدس سره به اعتراف فضلاى شركت كننده در آن چنان عميق و سرشار از نكته‌سنجى‌هاى عالمانه بود كه آنان را به وجد آورده، شوق و علاقه آنها را در حضور فعّال آن برمى‌انگيخت. آيةالله العظمى فاضل لنكرانى در وصف اين درس مى‌فرمايد:

گاهى درس فقه ايشان حدود دو ساعت طول مى‌كشيد و ما اصلًا احساس خستگى نمى‌كرديم. [2]

حضرت امام قدس سره در اين حوزه درسى كتاب‌هاى «زكات»، «طهارت»، «مكاسب محرّمه» و قسمتى از «بيع» را تدريس مى‌كرد. [3]

ب- حوزه علميه نجف اشرف‌

با دستگيرى امام خمينى قدس سره در سيزده آبان 1343 و تبعيد ايشان به تركيه و پس از آن به عراق (در روز سيزده مهرماه 1344) و اقامت ايشان در نجف اشرف، جنب و جوشى در حوزه علميه نجف پديد آمد. پس از اندك زمانى حوزه درسى امام راحل قدس سره با وجود همه مخالفت‌ها و كارشكنى‌هاى عناصر مغرض، در آبان 1344 در مسجد شيخ انصارى قدس سره و با پيشنهاد اطرافيان، آغاز شد. دشمنان مى‌پنداشتند كه امام قدس سره با آن همه مشكلات و فشارهاى سياسى از طرف دولت ايران و عراق، چندان حال درس و بحث و بررسى مسائل و معضلات فقه و اصول را ندارد. ولى با شروع درس و روشن شدن احاطه علمى‌

[1] - ر. ك: پا به پاى آفتاب، ج 3، ص 223

[2] - ر. ك: همان، ج 4، ص 69

[3] - ر. ك: همان، ج 3، ص 208