در فقه اسلامى، واژه نشوز به تناسب معناى لغوى، درباره مرد يا زنى به كار مى‌رود كه از رعايت حقوق همسرى امتناع مى‌ورزد؛

الف- نشوز در زن به معناى تمرّد از دستورهاى واجب شوهر است از قبيل؛ تمكين نكردن، نزدودن آنچه مايه تنفّر و مانع كامجويى شوهر است، ترك نظافت و آرايش دلخواه شوهر و خارج شدن از منزل بدون اجازه همسر. [1]

ب- نشوز مرد نيز با تعدّى بر همسر پديد مى‌آيد و اين كه حقوق واجب او را نپردازد؛ مثل نوبت بيتوته، نفقه و مانند آن. [2]

قلمرو نشوز

همان‌گونه كه از اين تعريف فهميده مى‌شود، نشوز منحصر در حقوق واجب همسر است و فراتر از آن را شامل نمى‌شود. بنابراين؛

اگر زن كارهاى منزل را انجام ندهد و خواسته‌هاى شوهر را كه ارتباطى با كامجويى از او ندارد، برآورده نسازد، ناشزه نمى‌شود؛ مثل اين كه از جارو كردن منزل، خيّاطى، آشپزى و ... حتّى آب به دست شوهر دادن و رختخواب پهن كردن خوددارى ورزد. [3]

هم‌چنين؛ مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور كند. [4]

زن نيز حقّ درخواست مخارج اضافه بر نفقه و بيتوته اضافى را ندارد و اگر شوهر غير از آن‌دو را از او دريغ ورزد، ناشز نمى‌شود. به‌طور مثال اگر

[1] . تحريرالوسيله، ج 2، ص 305، پيش از مسأله 1

[2] . همان، ص 306، مسأله 2

[3] . همان، ص 305، پيش از مسأله 1

[4] . توضيح‌المسائل، مسأله 2414