از سيره پيامبر 6 استفاده مى‌شود كه قتل جاسوس در صدر اسلام متداول بوده است و اگر بعضى از آنها عفو گشته و يا در مجازات آنها تخفيف داده شده، به دليل اقتضاى مصالح حكومت اسلامى بوده است، چنانكه امروز نيز همين مطلب ممكن است اتفاق افتد.

بنا به نظر بعضى از فقهاى شيعه، مسلمانى كه براى دشمنان جاسوسى مى‌كند، با ديگر اصناف جاسوس فرقى ندارد، [1] اما بعضى از فقها از جمله شيخ طوسى معتقدند كه جاسوس مسلمان نبايد به قتل برسد. او مى‌فرمايد:

اگر مسلمانى براى كافر حربى جاسوسى كند و اخبار مسلمين را در اختيار آنها قرار دهد، قتل او جايز نيست، چنانكه حاطب بن ابى بلتعه براى كفار مكّه نامه نوشت تا آنها را از اوضاع مسلمين مدينه مطلع سازد و پيامبر 6 قتل او را جايز ندانست. بنابراين، بر امام مسلمين است تا جاسوس مسلمان را عفو كند، چنانكه پيامبر «حاطب» را عفو كرد، لكن او را تعزير نمايد. [2]

در اينجا لازم است به داستان حاطب ابن ابى بلتعه كه شيخ الطائفه به آن استناد كرده، اشاره‌اى داشته باشيم.

كفار مكه صلح حديبيّه را نقض كرده بودند و با اسلام دشمنى مى‌ورزيدند.

پيامبر 6 تصميم گرفت مكه را فتح نمايد و به مسلمين نيز دستور داد كه خود را مهياى جنگ كنند، اما در هنگامه حركت سپاه به سوى مكه، حاطب بن ابى بلتعه نامه‌اى از مدينه به قريش نوشت تا آنها را از تصميم رسول اكرم و تجمّع مسلمين آگاه نمايد و آن نامه را در اختيار زنى قرار داد تا به قريش برساند. زن نيز نامه را در موهاى خود پنهان نمود و حركت كرد.

[1]. ر. ك: دراسات فى ولاية الفقيه، ج 2، ص 741-742

[2] . مسبوط‌، ج 2، ص 15