شرايط وجوب امر به معروف و نهى از منكر

1- بايد امر به معروف و نهى از منكر كننده بداند آنچه مكلف ترك نموده، واجب و يا آنچه مرتكب گرديده از منكرات است و بر كسى كه چنين علم و آگاهى از كار ديگرى ندارد، واجب نيست.

2- بايد آمر يا ناهى احتمال تأثير دهد پس اگر مطمئن باشد كه امر و نهيش مؤثر واقع نمى‌شود، امر و نهى بر وى واجب نيست.

3- لازم است امر و نهى كننده بداند كه شخص بر گناهش باقى است پس اگر دانست كه وى گناهش را ترك نموده و آن را تكرار نخواهد كرد، امر به معروف و نهى از منكر بر او واجب نيست.

4- برخورد با گنهكار ضرر و مفسده‌اى براى امر و نهى كننده يا خويشان و برادران دينى‌اش نداشته باشد؛ مگر معروف و منكر از امورى باشند كه شارع مقدس اهتمام ويژه‌اى نسبت به آن‌ها دارد؛ مانند حفظ اسلام و شعائر آن و امنيت جان و ناموس مسلمانان، بنابراين اگر شعائر اسلامى يا جان عده‌اى از مسلمانان در معرض خطر و نابودى باشد، بايد اصل اهم و مهم مورد توجه قرار گيرد و صرف ضرر ديدن موجب سقوط وظيفه نمى‌شود. [1]

اقسام امر به معروف و نهى از منكر

امر به معروف و نهى از منكر به دو قسم واجب و مستحب تقسيم مى‌شود كه عبارتند از:

1- آنچه انجام آن از نظر عقل يا شرع لازم و واجب و يا ارتكابش از نظر آن دو، زشت و قبيح باشد، امر و نهى در موردشان واجب مى‌گردد.

2- هر كارى كه انجامش از نظر عقل يا شرع خوب و مستحب يا ارتكابش از ديدگاه آن دو، پسنديده نيست، امر و نهيش مستحب است.

گفتنى است امر به معروف و نهى از منكر از واجبات توصلى است يعنى قصد قربت در آن شرط نيست؛ هر چند با داشتن قصد قربت از پاداش الهى نيز برخوردار خواهد شد.

[1] - ر. ك. تحريرالوسيله، ج 1، ص 400-406