بندگان صالح و شايسته خدا باشد و از حاكمان فاسد و تبهكار پرهيز نمايد.

ج- بعد اخلاقى؛ در روابط اجتماعى نمى‌توان با دوست و دشمن، با كافر و مسلمان و پرهيزكار و گنهكار يكسان برخورد كرد، بلكه بايد علاوه بر اجتناب از بيگانگان، با نوعى برخورد منفى، گنهكاران مسلمان را نيز نهى از منكر نموده و با دوستى افراد شايسته، به آنان نزديك شد.

مواردى از تبرى‌

در فقه اسلامى احكامى وجود دارد كه مى‌توان آن‌ها را مواردى از تبرّى برشمرد.

برخى از آن‌ها عبارتند از:

1- ممنوعيت فروش اسلحه به كافران، بلكه ممنوعيت هر معامله‌اى كه بازتاب منفى براى جامعه اسلامى داشته باشد يا موجب تقويت بنيه دشمن گردد. [1]

2- محدوديت فرهنگى؛ ممنوع و محدود بودن چاپ، نشر و خريد و فروش نشريات گمراه كننده دشمنان اسلام، براى عدم نفوذ فرهنگ بيگانه به درون جامعه [2] اسلامى.

گفتنى است تبادل علوم و فنونى كه در تقويت پايه‌هاى علمى جوامع اسلامى نقش داشته و بازتاب منفى ندارند، از اين مسأله مستثنا است.

3- لزوم پرهيز از يارى ستمگران؛ در اسلام كمك نمودن به ستمگر در ستمگرى و يا كمك به انجام دهنده هر كار حرام ديگر- گرچه مرتكب شونده مسلمان باشد- به شدت ممنوع گرديده و از مؤمنان خواسته شده با پرهيز از هر گونه اعتماد به ستمگران، از آنان فاصله بگيرند. [3]

[1] - ر. ك. تحرير الوسيله، ج 1، ص 428

[2] - ر. ك. همان، ص 429، مسأله 15

[3] - ر. ك. همان، ص 428-429، مسأله 14؛ هود (11)، آيه 113