2- زكات ابدان يا فطره‌

كسى كه موقع غروب شب عيد فطر بالغ و عاقل بوده و فقير و بنده كس ديگر نيست، بايد براى خودش و كسانى كه نان‌خور او هستند به ازاى هر نفر، يك صاع (سه كيلو) گندم يا جو يا خرما و يا برنج و مانند اين‌ها را به مستحق بدهد و اين را زكات فطره مى‌گويند.

اين زكات، بايد تا ظهر روز عيد فطر به مستحق داده شود و كسى كه در نماز عيد فطر شركت مى‌كند، بايد قبل از نماز، آن را بپردازد.

مصرف زكات فطره، همان موارد هشتگانه‌اى است كه براى زكات مال ذكر گرديد؛ البته احتياط در دادن آن به فقراى شيعه است. [1]

گفتنى است در صورتى كه زكات، به فقير پرداخت شود، بايد محترمانه بوده و از هر گونه منت و تحقير شخصيت افراد به دور باشد. [2]

اسحاق بن عمار گويد: امام صادق 7 به من فرمود: اى اسحاق، زكات مالت را چگونه مى‌پردازى؟ عرض كردم: فقرا به خانه‌ام مى‌آيند و زكات مى‌گيرند. حضرت فرمود:

اى اسحاق، تو با اين كارت موجب ذلّت و خوارى مؤمنان شده‌اى، حتماً از اين كار بپرهيز (و زكاتت را محترمانه برايشان بفرست) زيرا خداوند مى‌فرمايد: هر كس يكى از دوستان مرا خوار كند، مانند آن است كه خود را براى جنگ با من آماده كرده است. [3]

خمس‌

يكى ديگر از تكاليف اقتصادى مسلمانان، پرداخت «خُمس» است، بدين معنا كه در برخى موارد، بايد 15 مال خود را براى مصارف مشخصى به حاكم اسلامى بپردازند. البته در حال حاضر، مكلفين خمس مال خود را به مرجع تقليد مورد نظر خود مى‌دهند تا در جهت نشر معارف دين و نيز تأمين زندگى سادات فقير و نيازمند مصرف شود.

[1] - ر. ك. تحرير الوسيله، ج 1، ص 295-299

[2] - ر. ك. بقره (2)، آيه 264

[3] - ر. ك. سفينة البحار، شيخ عباس قمى، ج 1، ص 522