آداب قضاوت‌

قاضى در برخورد با شاكى و متشاكى بايد آدابى را به كار گيرد كه عبارتند از:

1- رعايت تساوى بين دو طرف درگير در امورى همچون سلام و جواب آن، نشاندن آنان در جايگاه، در نگاه كردن به آن دو، در سخن گفتن با هر كدام، رعايت انصاف و بشاشيت چهره با هر دو، عدالت در داورى و ساير آداب احترام و بزرگداشت، مگر يك طرف مسلمان نباشد كه در اين صورت، احترام بيشتر به مسلمان جايز است ولى در هر صورت بايد داورى عادلانه باشد.

2- در مواردى كه قاضى علم به حقانيت هيچ كدام ندارد، نبايد مطلبى را به يكى از طرفين درگير، تلقين كند به گونه‌اى كه وى بر حريفش چيره گردد.

3- اگر دو طرف درگير، يكى پس از ديگرى بر قاضى وارد شوند، قاضى بايد در شنيدن سخن آنان، از نفر اولى كه وارد شده آغاز كند؛ بدون اين‌كه موقعيت اجتماعى يا مرد و زن بودن آنان را در نظر گيرد.

4- در صورتى كه خوانده (مدعى عليه) سخن خواهان (مدعى) را قطع كند و بخواهد ادعايى را مطرح كند، قاضى نبايد به حرفش گوش دهد تا وى ابتدا پاسخ مدعى را بدهد و داورى پايان گيرد سپس او مى‌تواند عليه حريفش ادعا كند، مگر اين‌كه مدعى بر تقديم ادعاى وى راضى بشود. [1]

5- مستحب است داورى و قضا، در مكان‌هاى باز و مناسبى انجام گيرد تا هر ستم‌ديده‌اى به آسانى و بدون تشريفات بتواند نزد قاضى رفته و مطالب خود را به اطلاع وى برساند.

6- بهتر است قاضى از اهل فضل و دانش بخواهد تا هنگام قضا و داورى وى، حضور داشته باشند تا اگر اشتباه نمود، او را آگاه سازند و در موارد شبهه و موضوعاتى كه محتاج دقت نظر است، با آنان گفت‌وگو و مشورت نمايد.

[1] - ر. ك. تحرير الوسيله، ج 2، ص 369-370