نيازمندى‌هاى اوّلى، محرّك بشر به سوى توسعه و كمال زندگى و نيازمندى‌هاى ثانوى، ناشى از توسعه و كمال زندگى است، تغيير نيازمندى‌ها و نو يا كهنه شدن آن‌ها، مربوط به نيازمندى‌هاى ثانوى است؛ امّا نيازمندى‌هاى اولى انسان نه كهنه مى‌شود، نه از بين مى‌رود؛ بلكه هميشه پابرجا است.

به عنوان مثال، گرم شدن از نيازهاى اولى و ثابت انسان است و تا هنگامى كه سرما وجود دارد، اين نياز نيز هست؛ امّا وسائلى كه انسان براى اين هدف استخدام مى‌كند، در هر عصرى متفاوت است. اين وسائل از گذشته تا كنون عبارت بوده‌اند از: سوزاندن چوب و هيزم، ذغال، نفت، گاز و نيروى برق، بنابراين نياز به ذغال براى بشر اصالت ندارد و آنچه براى وى اصالت دارد، گرم شدن است و ذغال در يك دوره، بهترين وسيله گرم شدن محسوب مى‌شده است.

با اين توضيح، اكنون نمونه‌اى از قوانين اسلامى را يادآور مى‌شويم:

يكى از نيازهاى ثابت و دائمى انسان، دفاع كردن در برابر دشمن است. اين نياز ثابت منشأ قانون ثابت لزوم آمادگى و دفاع در برابر دشمن است. قرآن كريم مى‌فرمايد:

(وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ ...) [1]

شما (مؤمنان) در برابر آنان (دشمن) تا حد توان، خود را با نيرو مجهز كنيد.

اين قانون ثابت، منشأ قانون ديگرى در فقه با عنوان رمايه و سبق (مسابقه اسب‌دوانى و تيراندازى) شده است و دستور رسيده كه خود و فرزندانتان تا حدّ مهارت كامل، فنون اسب سوارى و تيراندازى را ياد بگيريد [2]؛ چيزى كه جزو فنون نظامى آن عصر و بهترين وسيله نيرومند شدن در مقابل دشمن بوده است.

بنابراين از ديدگاه فقه اسلامى شمشير زدن و اسب‌سوارى اصالت ندارد و جزء هدف‌هاى اسلامى نيست؛ بلكه آنچه اصالت دارد اين است كه مسلمانان در هر عصر و زمانى، تا آخرين حد ممكن داراى قواى دفاعى و نظامى در برابر دشمن باشند. البته لزوم مهارت در دفاع در آن عصر، به اسب‌دوانى و تيراندزى بوده است؛ ولى به مرور زمان

[1] - انفال (8)، آيه 60

[2] - ر. ك. وسائل الشيعه، ج 13، ص 351-345‌