فرمانبردارى از دستورهايش، خود را به او نزديك گرداند. از ماهرترين واليان معاويه در اجراى نقشه پراكنده‌سازى، زيادبن ابيه بود كه معاويه او را پسر خوانده پدرش مى‌خواند.

شواهد اين حقيقت تلخ در متون تاريخى بسيار است، و ما در اين‌جا براى اثبات آن تنها به نقل گزيده‌اى از نامه سرّى معاويه به زياد بسنده مى‌كنيم؛ كه در آن چنين آمده است: «اما بعد، در نامه‌اى كه به من نوشته‌اى درباره عرب پرسيده‌اى كه چه كسى را گرامى بدارى و چه كسى را خوار كنى؟ چه كسى را نزديك و چه كسى را دور گردانى؟ از چه كسى ايمن و از چه كسى برحذر باشى؟ ... برادر، من عرب را از همه بهتر مى‌شناسم:

به قبيله يمنى بنگر و آنان را در ظاهر گرامى بدار اما پنهانى خوار كن، كه من نيز با آنان چنين مى‌كنم ... به قبيله ربيعة بن نزار بنگر و سرانشان را گرامى بدار، اما عامه‌شان را خوار كن، زيرا كه عوامشان پيرو اشراف و بزرگانشانند. به قبيله مضر بنگر و آنان را به جان يكديگر بينداز، زيرا اينان به شدت سرسخت و مغرورند. اگر چنين كنى و آنان را به جان هم بيندازى از شرشان ايمنى ... به موالى و مسلمانان عجم بنگر و با آنان به شيوه عمر رفتار كن، زيرا اين كار موجب خوارى و ذلت آنان است: اعراب از آنان زن بگيرند ولى به آن‌ها زن ندهند، عرب از آنان ارث ببرند ولى آن‌ها از عرب ارث نبرند؛ عطا و جيره‌شان را كم كن؛ در جنگ‌ها آنان را پيشاپيش بفرست تا راه‌ها را تعمير و درختان را ببرند؛ هيچ كس از آن‌ها نبايد براى عرب پيشنمازى كند؛ هيچ كس از آنان تا عرب هست نبايد در صف اول جماعت بايستد، مگر آن كه بخواهد صف را پر كند. آنان را بر هيچ مرزى از مرزها و يا شهرى از شهرهاى اسلامى مگمار و هيچ كس از آنان نبايد منصب قضاوت و حكمرانى بر مسلمانان را تصدى كند. اين شيوه‌اى بود كه عمر درباره آنان اعمال مى‌كرد.- خداوند به جاى امّت اسلامى به طور عموم و بنى اميه به‌ويژه پاداش‌ها را به او بدهد- به جانم سوگند كه اگر آنچه او و دوستش كردند؛ و نيرو و صلابتشان در دين خدا نبود، ما و همه بنى‌اميه از موالى بنى‌هاشم بوديم و اينان يكى پس از ديگرى خلافت را به ارث مى‌بردند.

بنابراين پس از آن كه نامه‌ام به تو رسيد، عجم را خوار و زبون و از خود دور كن و از هيچ كدامشان كمك مگير و نيازشان را برآورده مساز. ابن ابى معيط برايم نقل كرده است‌