معاويه با روم بود، تا آن كه به قستنطنيه رسيد و پسر عباس، پسر عمر و پسر زبير و ابوايوب انصارى به همراهش بودند. [1]

اما يعقوبى مى‌گويد: معاويه پسرش، يزيد، را به جنگ تابستانى فرستاد در حالى كه سفيان بن سيف غامدى همراهش بود و پيشتر از او به سرزمين روم وارد شد. مسلمانان در روم گرفتار تب و آبله شدند. در آن هنگام ام كلثوم دختر عبدالله بن عامر زن يزيد بن معاويه بود و يزيد او را بسيار دوست مى‌داشت ... [2] تا آخر داستان.

محكم‌ترين دليل براى عدم حضور امام حسين عليه السلام در اين جنگ كه يزيد نيز فرمانده‌اش نبود، اين است كه از فضل بن شاذان درباره ابوايوب انصارى (خالد بن زيد) و جنگ او همراه معاويه عليه مشركان پرسيدند و او گفت: اين به خاطر نادانى و غفلتش بود. او با خود پنداشت كارى كه مى‌كند موجب تقويت اسلام و تضعيف شرك مى‌گردد و معاويه حقى بر او ندارد، با او بوده باشد يا نبوده باشد. [3] اين تصريح صادره از سوى فضل بن شاذان- از ياران امام جواد، هادى و عسكرى، و به قولى امام رضا عليه السلام- كه از فقيهان و متكلمان بزرگ شيعه در روزگار خويش بوده است، كاشف از عدم حضور امام حسين عليه السلام در اين جنگ است. زيرا اگر فضل، نسبت به شركت امام حسين عليه السلام در اين جنگ آگاه مى‌بود شركت ابوايوب را بر وى عيب نمى‌گرفت.

كسى نبايد بگويد كه اين احتمال وجود دارد كه فضل از شركت ابوايوب انصارى خبر داشت ولى از شركت امام حسين عليه السلام بى‌خبر بود. زيرا كه منزلت علمى فضل اين را رد مى‌كند، به ويژه آن كه وى از ياران چند امام برحق بوده است، از اين گذشته به طور طبيعى نمى‌توان تصور كرد كه حضور ابوايوب انصارى در واقعه‌اى از حضور امام حسين عليه السلام مشهورتر و آشكارتر بوده باشد.

اين از يك سو، از سوى ديگر چنانچه امام در اين جنگ شركت كرده بود، اين رويداد از مسلّمات مشهور تاريخ مى‌گرديد. زيرا كه تبليغات اموى، به ويژه در روزگار معاويه، از

[1] - تاريخ الطبرى، ج 4، ص 173.

[2] - تاريخ يعقوبى، ج 1، ص 166.

[3] - اختيار معرفة الرجال (رجال كشى)، ج 1، ص 177، شماره 77.