را اعلام مى‌كرد و تا واپسين روزهاى زندگانى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مكرورزى و دسيسه‌چينى مى‌كرد، يكباره پنهان گرديد؟ دليل اين كه پنهان شدند چه بود؟ و چرا ديگر از آنها خبرى نمى‌رسيد؟

در اين جا سه احتمال وجود دارد:

نخست اين كه بگوييم همه افراد يا رهبران و اعضاى فعال آن پيش از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم نابود يا يكجا كشته شدند. مفهوم چنين احتمالى اين است كه بگوييم اين جريان به طور كامل از ميان رفت يا اين كه رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم موجب فلج شدن كامل آن گرديد. ولى تاريخ سيره نبوى چنين احتمالى را تأييد نمى‌كند و به طور كامل آن را مردود مى‌شمارد.

دوم اين كه بگوييم بلافاصله پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و بر اثر اين مصيبت جانكاه، منافقان به شدّت تكان خوردند و به خود آمدند و چنان متأثر شدند كه يكباره به خدا روى آوردند و توبه كردند و همگى خالصانه ايمان آوردند؛ و به اين ترتيب اسلامشان نيكو گرديد. ولى تاريخ حوادث پس از درگذشت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم، اين احتمال را نيز به طور كامل مردود مى‌شمارد.

احتمال سوم اين است كه بگوييم پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم، جريان نفاق، زمام امور را خود به دست گرفت، يا اين كه دست كم با اولياى حكومت، به طور پنهانى به اين تفاهم رسيد كه مخالفت نورزد و آشوب و ناامنى ايجاد نكند، با اين شرط كه آنچه موجب تأمين امنيت آنان مى‌شود نيز پذيرفته شود. يا اين كه پس از درگذشت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم و پس از تشكيل سقيفه جريان اسلام و جريان نفاق در يك مجرا و راستا قرار گرفتند و بدون عهد و پيمان و به صورت خودجوش به صلح رسيدند و به اين ترتيب برخورد و تعارض و مخالفت از ميانشان رخت بربست!

بى‌ترديد انديشه‌ورزى و ژرف‌نگرى لازم در رويدادهاى پايان دوران پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و آشوب هايى كه بلافاصله پس از رحلت ايشان برپا شد، ما را به اين مطلب رهنمون مى‌گردد كه آنچه روى داد از چارچوب احتمال سوم بيرون نيست. البته به شرط آن كه بررسى كننده اين حوادث و كسى كه آنها را مورد ژرف‌انديشى قرار مى‌دهد، از سلطه قداست دروغينى كه تبليغات گمراه كننده امويان، پيش از مرگ صحابه مشهور، برايشان، ابداع كرده است بيرون باشد.